Polscy naukowcy potrafią! Być może jako pierwsi opracowali skuteczne modele ostrzegające przed kryzysem w sektorze bankowym! Mowa o Piotrze Bańbule i Marcinie Pietrzaku, badaczach pracujących dla Narodowego Banku Polskiego. Jak wiadomo, gdy banki cierpią, przekłada się to na wyceny ich akcji, co następnie bije w całe giełdy, walutę czy obligacje – czyli kryzys bankowy zawsze oznacza krach.
Gdy indeks strachu VIX jest bardzo nisko (czyli inwestorzy nie doceniają znaczenia ryzyka), a jednocześnie tempo wzrostu udziału banków w PKB jest dosyć wysokie, można się powoli zacząć przygotowywać do kryzysu bankowego – wynika z badań przeprowadzonych przez Piotra Bańbułę i Marcina Pietrzaka. Opracowanie naukowców zostało opublikowane niedawno na łamach NBP Working Papers.
Jakie składniki trzeba wrzucić do kociołka, by wyszła magiczna mikstura
Praca wykonana przez Bańbułę i Pietrzaka, jak chwalą się sami autorzy, jest wyjątkowa. Nikt nigdy nie przeanalizował tak wielu modeli, złożonych z tak wielu różnych wskaźników (ponad 50), na danych dotyczących tak wielu krajów (47) z tak szerokiego zakresu czasowego (lata 1970-2014).
Z badań przeprowadzonych przez Polaków wynika, że do konstrukcji modelu dobrze przewidującego nadciągający kryzys finansowy najlepiej wykorzystać 4 wskaźniki (tu wymienione od najbardziej do najmniej skutecznego):
- Indeks VIX (75 proc. skuteczności)
- Tempo wzrostu udziału banków w PKB
- Tempo wzrostu zadłużenia firm niefinansowych
- Tempo wzrostu cen nieruchomości
Badacze wzięli pod lupę zachowanie wskaźników w okresie od 5 do 16 kwartału poprzedzającego 5 ostatnich wielkich kryzysów bankowych. Chodziło o to, by wykryć sygnały, które mogą pojawić się na tyle wcześnie, iż będzie możliwe zapobieżenie kryzysowi lub zminimalizowanie jego skutków.
Najskuteczniejszy model, jaki udało im się wypracować, składał się z indeksu VIX, wskaźnika kosztów obsługi zadłużenia oraz relacji ceny domów do dochodów.
Tab. 1. Najlepsze modele przewidujące kryzys w sektorze bankowym wg Bańbuły i Pietrzaka
| wskaźnik/model | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
|---|---|---|---|---|---|
| VIX(indeks strachu) | TAK | TAK | NIE | TAK | NIE |
| DSR* | NIE | TAK | NIE | TAK | TAK |
| tempo wzrostu udziału banków w PKB | NIE | NIE | TAK | NIE | TAK |
| relacja cen domów do dochodów | NIE | NIE | TAK | TAK | TAK |
| skuteczność modelu** | 0.746 | 0.828 | 0.797 | 0.912 | 0.859 |
| *wskaźnik kosztów obsługi zadłużenia | |||||
| **im bliżej wartości 1, tym większa | |||||
Źródło: NBP Working Paper No. 257
Bańbuła i Pietrzak pracowali na danych zaczerpniętych z: Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS), Eurostatu, OECD oraz portalu Datastream Thomson Reuters.
Obecnie nie ma strachu na rynku…
Wszystkie wskaźniki, jakie wykorzystywali Polscy naukowcy w badaniu, zostały przez nich odpowiednio zmodyfikowane („wygładzone” przy użyciu skomplikowanych formuł matematycznych), by ich wyniki były bardziej stabilne. Trudno więc, posługując się ogólnodostępnymi danymi stwierdzić, czy nadchodzi następny kryzys bankowy.
Ale warto na pewno zerknąć na to, gdzie obecnie znajduje się indeks strachu VIX. Na bardzo niskich poziomach... W ostatnich latach zdecydowanie niżej znalazł się tylko w styczniu 2007 roku. Co zaczęło się w II połowie tamtego roku nie trzeba chyba przypominać.
Wykres 1. Notowania indeksu VIX
Źródło: Yahoo Finance
Wykres 2. Notowania VIX i S&P500 z oznaczonymi okresami niskiego poziomu strachu (ramka zielona) oraz rosnącego strachu (ramka czerwona)
Źródło: Yahoo Finance
...a w USA banki znaczą coraz więcej
Aktywa amerykańskich banków w relacji do PKB na koniec III kwartału 2016 roku sięgały 89,78 proc. W trakcie 24 miesięcy ten wskaźnik poszedł w górę o 2,42 pkt. proc. – wynika z danych Rezerwy Federalnej.
Jak było przed kryzysem z lat 2007-2009? Na koniec II kwartału 2006 roku wskaźnik ten sięgał 83,52 proc., ale w trakcie 24 miesięcy urósł aż o 4,31 pkt. proc.
Tak, wiemy, że relacja aktywów banków do PKB to nie jest dokładnie to samo co udział banków w PKB. Ale ten wskaźnik również pokazuje pewien trend. Rola banków w amerykańskiej gospodarce rośnie, ale nie aż tak szybko, jak przed ostatnim wielkim kryzysem.
Źródło: Y Charts
