Przejdź do treści

udostępnij:
Paweł Biedrzycki
Paweł Biedrzycki

IKE, czyli jak uniknąć zapłaty podatku od zysków kapitałowych na giełdzie?

Udostępnij
Niniejszy artykuł ma za zadanie zaprezentować jakie możliwości każdemu inwestorowi daje posiadanie Indywidualnego Konta Emerytalnego. Ponadto w artykule zostaną zaprezentowane aktualne zasady działania oraz uregulowania tego niezwykle atrakcyjnego dla każdego inwestora giełdowego rozwiązania. Zanim przejdziesz do czytania artykułu pamiętaj jednak, że prawo w Polsce zmienia się niezwykle szybko. Najlepiej w związku z tym przed podjęciem jakiegokolwiek działania związanego z IKE jeszcze raz sprawdź aktualne przepisy i uregulowania na jego temat. Zweryfikuj informacje zawarte w tym artykule, abyś mógł świadomie korzystać z przywilejów przysługujących właścicielom IKE. IKE jest trzecim (dobrowolnym) filarem emerytalnym wprowadzonym 5 lat po reformie emerytalnej z 1999 roku. Możliwość zakładania IKE istnieje od 2004 roku, ale dopiero nowelizacja ustawy w 2009 roku zwiększyła jego atrakcyjność, zwłaszcza wśród aktywnych inwestorów giełdowych. Najważniejsze wprowadzone zmiany prowadzą krótko mówiąc do tego, że spektrum inwestycyjne właścicieli IKE uległa znacznemu rozszerzeniu. Dodatkowo zwiększyły się znacznie limity wpłaty środków. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, Indywidualne konto emerytalne (IKE) to konto, które umożliwia oszczędzanie dodatkowych środków na emeryturę. Niezwykle istotnym jest to, że środki zgromadzone na IKE są własnością prywatną jego właściciela i państwo nie ma prawa tych pieniędzy przejąć w przypadku pogorszenia się sytuacji budżetowej czy też emerytalnej. Wszystkie środki zgromadzone na IKE, nie różnią się pod względem prawnym niczym od posiadania tradycyjnej lokaty lub akcji na rachunku maklerskim. Są to nasze środki i tylko my sami możemy nimi dysponować wedle własnego uznania. Zasadniczym argumentem przemawiającym za tym, aby posiadać IKE jest możliwość całkowitego uniknięcia lub odroczenia zapłaty podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki). Gromadzenie i inwestowanie środków poprzez IKE daje możliwość uniknięcia podatku:
  • od zysków kapitałowych (kupno sprzedaż akcji, funduszy inwestycyjnych,
    produktów strukturyzowanych itd.)
  • odsetek od lokat
  • odsetek od obligacji
  • od uzyskanych dywidend
W dalszej części artykułu na przykładowych kalkulacjach zostanie zaprezentowane, że obydwa warianty (zarówno całkowite uniknięcie, jak i odroczenie płatności podatku), są niezwykle opłacalne pod względem inwestycyjnym dla każdego inwestora aktywnie zarządzającego swoimi aktywami (często kupującego i sprzedającego). Zanim zaprezentowane zostaną na przykładowych kalkulacjach korzyści wynikające z posiadania IKE, warto wspomnieć o tym kto może być posiadaczem IKE. Indywidualne konto emerytalne może otworzyć każdy obywatel, który ma ukończone 16 lat (włączając w to obcokrajowców). IKE jest czymś unikalnym jak NIP czy PESEL, dlatego każdy może mieć jedynie jeden rachunek. Aktualny roczny (w roku 2010) limit wpłaty środków na konto IKE wynosi 9579 zł co stanowi trzykrotność średnich zarobków w Polsce. Zgodnie z nowelizacją ustawy limit wpłat, może jedynie rosnąć wraz ze wzrostem wynagrodzeń i stanowić trzykrotność średniego krajowego wynagrodzenia. Dokładnie taką maksymalną kwotę każdy właściciel IKE może wpłacić na posiadane konto w jednym roku. Ustawa wprowadza pełną dobrowolność wpłat w ramach limitu co oznacza, że cały limit może zostać wpłacony na konto już 2 stycznia lub systematycznie ratami w całym roku, albo w ogóle (obowiązku nie ma). Niezwykle istotnym jest to, że posiadacze IKE powyżej 18 roku nie muszą mieć oficjalnych (udokumentowanych) dochodów, aby móc wpłacać środki na posiadane konto. W praktyce oznacza to mniej więcej tyle, że inwestor giełdowy który nie posiada żadnej umowy o pracę, ani nie prowadzi działalności gospodarczej może zgodnie z prawem odkładać środki na swoją emeryturę. Dodatkowo ma możliwość uniknąć płacenia podatku od zysków kapitałowych z zysków wygenerowanych przez konto IKE. Zgodnie z ustawą nie ma obowiązku posiadania przychodów aby móc odkładać środki na emeryturę z IKE. Środki wpłacone na IKE można wycofać w dowolnym momencie, nawet przed uzyskaniem praw emerytalnych. Formalnie mamy tutaj do czynienia z trzema rodzajami wycofania środków: Wypłata – wycofanie zgromadzonych środków bez obowiązku zapłacenia podatku Belki. Dotyczy osób które mają więcej niż 60 lat z prawem do emerytury, lub osoby, które uzyskały prawo do emerytury oraz mają co najmniej 55 lat. Ta grupa dodatkowo musi co najmniej przez 5 lat dokonywać wpłat na konto IKE. Częściowy zwrot – wycofanie części zgromadzonych środków na IKE przed momentem uzyskania praw emerytalnych. W tym wariancie właściciel IKE, musi jedynie zapłacić podatek Belki od uzyskanej stopy zwrotu ze zgromadzonych pieniędzy (proporcjonalnie do wielkości wypłaty). Konto IKE dalej działa i można dalej wpłacać na nie pieniądze zgodnie z rocznymi limitami (po prostu została wypłacona część zgromadzonych wcześniej środków). Zwrot – czyli całkowita wypłata zgromadzonych środków na IKE przed momentem uzyskania praw emerytalnych. W tym wariancie należy zapłacić całkowity podatek dochodowy z uzyskanej stopy zwrotu konta IKE oraz zamknąć posiadany rachunek. Posiadanie konta IKE, może być bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem nawet jeżeli założyciel nie ma zamiaru utrzymywać zgromadzonych tam środków do emerytury. Dokonując nawet całkowitego zwrotu wpłaconych środków i zamknięcia IKE, wciąż mamy prawo otworzyć w przyszłości kolejny rachunek IKE na niezmiennych prawach. Można w nieskończoność otwierać i zamykać konta IKE aż do momentu uzyskania prawa do emerytury. Przyjrzyjmy się kilku kalkulacjom jak opłacalne, może być inwestowanie środków przez IKE.

Kalkulacja 1 (zwykły inwestor) - założenia

Pierwszego dnia każdego roku wpłacamy maksymalny limit wpłaty, czyli 9 579 zł oraz inwestujemy środki ze średnią roczną stopą zwrotu 10%. Tabela 1Tabela 1 Jak widać po 10 latach inwestowania kapitał bez płacenia podatku jest o ponad 10% wyższy od tradycyjnego sposobu inwestowania i pozwala oszczędzić ponad 17 tyś zł. Po 30 latach oszczędzona na podatkach kwota wynosi ponad 500 tyś zł i stanowi powyżej 31 % zgromadzonych środków.

Kalkulacja 2 (dobry inwestor) – założenia

W tej kalkulacji wzrasta średnia stopa zwrotu do 20% rocznie. Założenie o wpłacie limitu pierwszego dnia roku pozostaje niezmienne. Tabela 2Tabela 2 W tym wariancie wyniki zaczynają się prezentować jeszcze lepiej. Już po 10 latach oszczędność na nie płaceniu podatku od zysków kapitałowych wynosi niemal 20% zgromadzonego kapitału i sięga niemal 60 tyś zł. Dla całego założonego okresu 30 lat oszczędność sięga już niemal 55% zgromadzonych środków i stanowiących około 7,5 mln zł.

Kalkulacja 3 (genialny inwestor) – założenia

W tej kalkulacji podnosimy średnią roczną stopę zwrotu do 30%. Tabela 3Tabela 3 W tym wariancie różnice w kapitale IKE i normalnym inwestowaniu z podatkiem kapitałowym są ogromne. Już po 10 latach inwestor oszczędza ponad 27% zgromadzonego kapitału, stanowiącego niemal 150 tyś zł. Po 30 latach oszczędności sięgają astronomicznej kwoty ponad 75 mln zł będących odpowiednikiem niemal 70% zgromadzonego kapitału. Konkluzja z powyższych kalkulacji wydaje się prosta, im lepszy inwestor tym większa wartość i korzyść z posiadania IKE. Pamiętać należy też, że wraz ze zwiększaniem się średniego krajowego wynagrodzenia, limity wpłat w przyszłości powinny się zwiększać. W związku z tym prezentowane kalkulacje mogą w ramach założonej stopy zwrotu jedynie się polepszać na korzyść właściciela IKE. Posiadanie IKE może być wartościowym rozwiązaniem również dla inwestorów którzy z założenia nie planują trzymać zgromadzonych tutaj środków do emerytury. W tym przypadku IKE pozwala odroczyć płatność podatku od zysków kapitałowych. Prowadzi to do tego, że na korzyść inwestora działa zjawisko pieniądza w czasie oraz procent składany wynikający z odroczenia podatku. Warto zapoznać się z kilkoma kalkulacjami obrazującymi to zjawisko. W poniższych kalkulacjach porównujemy dwa warianty inwestowania, tradycyjna inwestycja z corocznym podatkiem od zysków kapitałowych oraz zwrot środków wpłaconych na IKE z jednorazową zapłatą podatku Belki w momencie wypłaty środków.

Kalkulacja 4 (zwykły inwestor) - założenia

Podobnie jak w poprzednich kalkulacjach na początku każdego roku wpłacany jest na konto IKE maksymalna limit wpłaty. Inwestor uzyskuje średnio roczną stopę zwrotu ze zgromadzonych środków w wysokości 10%. Tabela 4Tabela 4 Przy tym wariancie krótki okres inwestycyjny na IKE nie przynosi większych korzyści inwestycyjnych. Dopiero po 10 latach oszczędzony kapitał na odroczeniu podatku wyniesie 3,5 tyś zł. Będzie to stanowić nieco ponad 2,3% zgromadzonych środków. Pamiętać jednak należy o tym, że pieniądz to zawsze pieniądz należy go szanować i nie powinno się przepuszczać nawet takiej okazji. Sytuacja będzie wyglądać lepiej gdy podniesiemy wysokość średniej rocznej stopy zwrotu.

Kalkulacja 5 (dobry inwestor) – założenia

Średnia stopa zwrotu ze zgromadzonego kapitału wynosi 20%. Tabela 5Tabela 5 W tym wariancie oszczędności po 10 latach wynoszą ponad 20 tyś zł co stanowi ponad 8% zgromadzonych środków. Po 15 latach posiadania IKE przyniesie oszczędność na zapłaconych podatkach w wysokości ponad 113 tyś zł. Kota ta będzie stanowić niemal 20% zgromadzonych środków.

Kalkulacja 6 (genialny inwestor) – założenia

Przeprowadźmy analogiczną kalkulację dla inwestora który potrafi uzyskać średnio rocznie 30% stopy zwrotu ze zgromadzonego kapitału. Tabela 6Tabela 6 W tym wariancie oszczędności na odroczeniu zapłaty podatku już po 10 latach sięgnie 65 tyś zł. Po 15 latach inwestowania posiadacz IKE zachowa na swoim koncie o ponad 480 tyś zł więcej niż inwestor korzystający ze zwykłego konta maklerskiego. Będzie to stanowić niemal 40% zgromadzonych środków. Zaprezentowane powyżej kalkulacje miały za zadanie unaocznić Ci ogrom korzyści finansowych jakie może Ci przynieść posiadanie IKE z tytułu odroczenia lub całkowitego uniknięcia zapłaty podatku od zysków kapitałowych. Korzyść jest tym większa im wyższe umiejętności inwestycyjne posiada inwestor. Jedynym ograniczeniem w przypadku IKE jest roczny limit wpłaty, który w przypadku bardziej zasobnych inwestorów może być nie wart uwagi. Pamiętać jednak należy, że mamy przecież żony, braci, matki, ojców którzy też mogą posiadać IKE! Nawet emeryt (powyżej 60 roku życia z prawem do emerytury), który wcześniej nie posiadał IKE może je otworzyć. W tym przypadku tego rodzaju inwestycja jest właściwie całkowicie zwolniona z podatku Belki. Jedynym ograniczeniem jest to, że można wpłacać środki na założone konto w ramach dozwolonego limitu, dopóki nie dokona się choć jednej wypłaty. Po wypłaceniu choć 1 zł z konta IKE nie można już więcej wpłacać środków, ani otwierać w przyszłości kolejnego konta. Tytułem zakończenia tej części informacji o IKE warto jedynie wspomnieć o tym, że posiadacz IKE podczas zakładania konta może od razu wskazać spadkobiercę zgromadzonych na nim środków. Spadkobierca odziedziczone środki z IKE może wypłacić bez obowiązku zapłaty podatku lub przenieść na własne IKE. Przejdźmy teraz do części w której omówimy, jakie formy może przyjmować kontro IKE. Na wstępie jeszcze raz przypominam o tym, że można posiadać jedynie jedno konto IKE. Lista firm oferujących tego rodzaju usługę można znaleźć na stronie KNF: http://www.knf.gov.pl/opracowania/rynek_emerytalny/dane_o_rynku/rynek_ppe_ike/Dane_IKE/dane_ike.html Generalnie można wyselekcjonować cztery główne rodzaje kont w formie IKE:
  1. Firmy ubezpieczeniowe które oferują IKE w formie ubezpieczenia połączonego z funduszem inwestycyjnym (zwolnionym z podatku). Najwięcej osób posiada IKE właśnie w tej formie i często nie zdaje sobie z tego nawet sprawy.
  2. Fundusze inwestycyjne, które oferują konta IKE w formie różnego rodzaju produktów w postaci funduszy parasolowych itd. umożliwiających nie płacenie podatku od zysków kapitałowych.
  3. Lokaty bankowe oferowane przez banki, bez obowiązku płacenia podatku Belki. Tutaj również często w oferowanym produkcie jest zaszyta usługa IKE. IKE w formie rachunku maklerskiego które daje najszersze możliwości inwestycyjne oferowane przez tradycyjne domy maklerskie.
Nas oczywiście najbardziej interesuje ta czwarta opcja czyli IKE w formie rachunku maklerskiego. Aktualnie pięć biur maklerskich oferuje IKE. Są to DnB NORD, DM PKOBP, DM BZWBK, DI BRE oraz DM BOŚ. Ja osobiście po porównaniu ofert zdecydowałem się na IKE w DM BOŚ czyli bossa.pl. Pamiętaj jednak, aby przed założeniem swojego rachunku IKE samemu porównać oferty kont w różnych biurach maklerskich, ponieważ mogą one ulegać zmianie. Przykładowe niezależne porównanie ofert biur maklerskich w zakresie IKE można znaleźć tutaj: http://mojeike.blogspot.com/2009/12/dm-bos-poszerza-oferte-o-ike.html

Czym jest IKE w formie rachunku maklerskiego?

Przykładowo IKE w DM BOŚ praktycznie niczym nie różni się od tradycyjnego rachunku maklerskiego. Umożliwia kupowanie akcji notowanych na GPW. Ponadto daje dostęp do handlu funduszami inwestycyjnymi oraz produktami strukturyzowanymi dostępnymi na GPW. Dodatkowo dostępne są również obligacje notowane na GPW oraz Catalyst oraz spółek z NewConnect. Właściwie jedynym ograniczeniem jest brak dostępu do instrumentów pochodnych w postaci kontraktów terminowych oraz opcji. Niewykluczone jednak iż w przyszłości kolejna nowelizacja ustawy o IKE umożliwi inwestowanie również w instrumenty pochodne poprzez swój rachunek IKE. Warto tutaj dodać, że wybór IKE w konkretnym biurze maklerskim lub banku nie jest ostateczną decyzją. Można przenosić środki ze swojego IKE do innego biura maklerskiego posiadającego tego rodzaju usługę. Można też transferować (przenosić) zgromadzone środki przykładowo z IKE w formie rachunku maklerskiego na lokatę bankową w postaci IKE. Otwarcie konta IKE w danej instytucji finansowej nie jest ostatecznym zobowiązaniem. IKE wraz ze zgromadzonymi środkami możemy przenosić podobnie jak numer telefonu z jednego operatora do innego, wiąże się to jedynie z opłatami transakcyjnymi i operacyjnymi. Dlatego warto dokładnie sprawdzić czy nie jest się przypadkiem właścicielem mało atrakcyjnego IKE w formie ubezpieczenia z funduszem. Jeżeli tak to warto poważnie rozważyć przeniesienie zgromadzonych dotychczas środków np. na IKE do biura maklerskiego gdzie istnieją dużo większe możliwości inwestycyjne chociażby zakup obligacji z wysokim oprocentowaniem na rynku Catalyst. Na zakończenie ostatnia uwaga na temat limitów wpłat. Rocznie wynosi on aktualnie 9579 zł i jeżeli nie zostanie wykorzystany w danym roku to nie jest przenoszony na następny okres. Podsumowując IKE w formie rachunku maklerskiego jest niezwykle atrakcyjnym rozwiązaniem dla każdego aktywnego inwestora giełdowego. Pozwala odroczyć lub całkowicie uniknąć płacenia podatku od zysków giełdowych. Limit wpłat jest pewnym ograniczeniem, ale każdy ma przecież rodzinę ;). Zwłaszcza w przypadku emerytów po 60 roku życia z prawem do emerytury możliwość otwarcia IKE wydaje się niezwykle kusząca. Na koniec zamieszczam listę odnośników gdzie można poczytać nieco więcej na temat IKE i weryfikować informacje zawarte w powyższym artykule.

Bibliografia, odnośniki do źródeł na temat IKE:

Pozdrawiam i życzę dużych zysków, Paweł Biedrzycki

Udostępnij