Sygnały zwrotu na rynku: świeca doji - ważka i nagrobek

Jak świece japońskie: doji oraz jej odmiany ważka i nagrobek mogą pomóc w określeniu punktów zwrotnych na rynku?

W tym artykule przyjrzymy się kolejnej odmianie świec Japońskich. Będą to zwykła świeca doji oraz jej odmiany: ważka i nagrobek. Dowiemy się dzisiaj, co tego rodzaju formacje świecowe mogą sygnalizować inwestorowi. Przyjrzymy się także kilku przykładom występowania wspomnianych formacji na GPW. Przeanalizujemy jaki wpływ na dalsze notowania miały tego rodzaju świece Japońskie. Ogólnie rzecz biorąc, cechą charakterystyczną wszystkich świec z rodziny doji jest to, że zarówno jej otwarcia jak i zamknięcia wypadają na tym samym lub bardzo bliskim poziomie. Z założenia, powstanie na wykresie tego rodzaju formacji sygnalizuje wystąpienie na rynku niezdecydowania i próby sił. Oznacza to, że walka pomiędzy popytem, a podażą na rynku w trakcie sesji zakończyła się remisem. Skuteczna umiejętność odnajdywania prezentowanych poniżej formacji na wykresie może sygnalizować ważne zwroty na rynku. Formacja doji jest jedną z grupy formacji zwrotnych. Oznacza to, że często jej wystąpienie sugeruje koniec krótko i średnioterminowego ruchu. Doji na wykresie po wystąpieniu dłuższej trwającego trendu jest niczym pomarańczowe światło migające nad przejściem dla pieszych. Do zmiany trendu może dojść ale nie musi. Zanim przejdziemy do interpretacji tych formacji świecowych przyjrzymy się ich budowie.

Świeca doji

Świeca doji Standardową formację doji prezentuję powyżej. Charakteryzuje się takimi samymi lub bliskimi poziomami otwarcia i zamknięcia oraz dość blisko oddalonymi ekstremami. Jest to klasyczna formacja sugerująca walkę pomiędzy popytem, a podażą.

Świeca doji wysokiej fali

Doji wysokiej fali Odmianą formacji doji, która różni się jedynie odległością ekstremów z sesji (minimów i maksimów) jest doji wysokiej fali. Jest to sugestia, że walka pomiędzy podażą i popytem była bardziej zacięta. Warto tutaj zwrócić uwagę, że często na rynku występują wariacje tej formacji, w których tylko jedna noga jest wydłużana. W takich wypadkach formacja ma najczęściej następujący wygląd. Doji długiej nogi Taka formacja jest przez niektórych inwestorów nazywana świecą doji długiej nogi. Jej interpretacja jest właściwie analogiczna do doji wysokiej fali z lekką preferencją pozycji w zgodzie z krótszą nogą świecy.

Nagrobek

Nagrobek to kolejna formacja z rodziny doji. Często jej wystąpienie jest sygnałem do zakończenia trendu wzrostowego. Formacja najczęściej pojawia się po serii świec wzrostowych i jest silnym ostrzeżeniem, że na rynku mogą zacząć panować niedźwiedzie. Jak sama nazwa wskazuje nagrobek oznacza pogrzebanie rosnącego trendu. Nagrobek

Ważka

Ważka Ostatnią z prezentowanych w artykule formacją jest ważka. Jak widać ważka charakteryzuje się tym, iż po otwarciu rynek zaczyna spadać, aby na koniec dnia wrócić i zamknąć się w okolicy otwarcia. Wspomniana formacja ma wymowę wzrostową w przypadku wystąpienia jej po serii przedłużających się spadków.

Praktycznie o świecy doji

Przejdźmy teraz do kilku praktycznych przykładów występowania formacji doji na rynku. WIG 20: sierpień - grudzień 2007 Jak widać na powyższym wykresie, w prezentowanym okresie na indeksie największych spółek wystąpiła seria szpulek, które okazywały się sygnałem zwrotnym. Pierwsza szpulka wysokiej fali wystąpiła po serii kilkunastu mocnych białych świec na sesji 31.07.2006. Następnego dnia rozpoczęła się fala spadkowa aż do 14.08.2006, kiedy to wystąpiła doji długiej nogi. Od tego momentu rynek ponownie zaczął rosnąć aż do szpulki z 23.08.2006, po którym przyszła kolejna fala przeceny. Sygnałem zwrotnym była kolejna szpulka z 28.08.2006. W kolejnych miesiącach kilkakrotnie ważne zwroty na rynku sygnalizowały właśnie formacje szpulki odpowiednio w 11.09.2006, 22.09.2006, 03.10.2006 oraz następnie 02.11.2006. Prześledźmy teraz kilka przykładów wystąpienia w przeszłości na rynku formacji typu nagrobek. Dom Development: wykres dzienny 2007 W wypadku tej spółki świeca doji typu nagrobek wystąpiła dokładnie 18.04.2007 po 6 miesiącach zwyżki i 50% wzroście kursu od debiutu. Był to dzień ostatecznego, zwrotu po którym rozpoczęła się fala spadków znosząca kurs spółki nawet poniżej poziom ceny debiutu. GTC: wykres dzienny, maj-sierpień 2007 Kolejnym przykładem wystąpienia nagrobka na spółce jest sesja z 15.06.2006 roku. Formacja wystąpiła po około 3 tygodniowym wzroście na spółce. Następnego dnia rozpoczęła się prawie dwumiesięczna fala spadkowa. Echo: wykres dzienny, marzec - wrzesień 2006 W wypadku spółki echo formacja nagrobka wystąpiła dwa razy: 24.03.2006 oraz 31.07.2006 (czerwone strzałki). Każda z formacji wystąpiła po serii dynamicznych wzrostów. W obydwu wypadkach po wystąpieniu formacji nastąpiła silna fala przeceny. Na powyższym wykresie warto zwrócić uwagę na wystąpienie na wykresie formacji ważki (niebieska strzałka). Jest to formacja, która występując po dłuższej serii spadków zapowiada wzrosty i jak widać w tym wypadku się sprawdziła. Podczas kolejnej sesji, po formacji ważki kurs otworzył się luką po czym nastąpiła ponad półtoramiesięczna seria nieprzerwanych wzrostów. Prokom: wykres dzienny, czerwiec - wrzesień 2006 Formacja ważki na wykresie spółki Pana Krauzego wystąpiła na sesji z 13.06.2006 roku. Pojawiła się na wykresie po 2 miesiącach spadków. Po wystąpieniu formacji rynek konsolidował się przez 2 tygodnie, a następnie wykonał ruch wzrostowy.

Podsumowanie

Jak widać na kilku zaprezentowanych powyżej przykładach, wystąpienie na wykresie formacji z rodziny doji często może być sygnałem ostrzegawczym, że trwająca fala wzrostów lub spadków może zmienić kierunek. To ważna informacja. Warto być uczulonym, gdy na wykresie pojawia się świeca doji po dłużej trwającym ruchu. Prezentowane w artykule formacje mają również dość znaczną wartość w wypadku dłuższych rozkładów czasowych (tygodniowy, miesięczny). Formacja doji wpisuje się w rodzinę formacji świecowych sygnalizujących zwrot na rynku, a więc bardzo ważnych zarówno przy otwieraniu i zamykaniu pozycji. Pozdrawiam i życzę dużych zysków, Paweł Biedrzycki