Bardzo dużym wyzwaniem w reformie wskaźników jest konwersja tzw. legacy portfolio - prezes ZBP (wywiad)

Bardzo dużym wyzwaniem w reformie wskaźników referencyjnych w Polsce jest konwersja tzw. legacy portfolio, czyli aktualnego portfela umów opartych o WIBOR - powiedział PAP Biznes prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek. Główne kwestie to m.in klauzule awaryjne w umowach oraz data konwersji na nowy wskaźnik.

"Bardzo dużym wyzwaniem jest konwersja (na wskaźnik WIRON - PAP) tzw. legacy portfolio, czyli dotychczasowego portfela umów opartych o aktualny wskaźnik WIBOR. Poważnym wyzwaniem w pracach NGR jest skala, rozmiar i zakres tej reformy, który jest nieporównywalny do innych tranzycji. W ramach konwersji legacy portfolio trzeba będzie uwzględnić wszystkie instrumenty, rozpoczynając od kredytów hipotecznych, przez obligacje Skarbu Państwa, na obligacjach korporacyjnych kończąc. To nie jest łatwe, a każdy produkt ma swoją specyfikę. Pracujemy w tym obszarze w 3 odsłonach" - powiedział Białek.

Pierwszą kwestią w ramach prac nad legacy portfolio jest przyjęcie rekomendacji dotyczącej dobrowolnej konwersji starego portfela na nowy wskaźnik, co w ocenie prezesa ZBP nie jest możliwe na szeroką skalę dla rynku detalicznego.

"Rekomendacja dot. dobrowolnej konwersji może mieć większe zastosowanie w przypadku dużych klientów korporacyjnych, gdzie strony umowy mogą być zainteresowane szybszym przejściem na nowy wskaźnik. Pracujemy nad 5 rozwiązaniami, a ostatecznie jeden scenariusz zostanie zaproponowany jako wiodący i poddany, tak jak do tej pory, konsultacjom publicznym" - poinformował Białek.

Druga kwestia to funkcjonowanie klauzul awaryjnych w odniesieniu do legacy portfolio.

"Tam, gdzie zostały one wprowadzone, na ich podstawie powinna nastąpić zamiana wskaźnika, gdy dotychczasowy wskaźnik przestanie być kwotowany. Wymóg wprowadzenia takich klauzul obowiązuje dopiero od momentu wejścia w życie regulacji BMR, więc szereg zawartych umów przed 2016 r. takich klauzul nie zawierało. Stąd banki, aby poszerzyć zakres stosowania klauzul awaryjnych zapraszają do zawierania aneksów wprowadzających te klauzule" - powiedział szef ZBP.

"Należy podkreślić, że nie są to aneksy, które od razu dokonują zamiany wskaźnika w umowie. Mówię o tym, ponieważ część kancelarii prawnych, świadomie lub nieświadomie, tego nie rozróżnia i w zupełnie nieracjonalny sposób sugeruje klientom niepodpisywanie tych aneksów, podczas gdy formuła klauzul awaryjnych jest właściwa na mocy regulacji BMR" - dodaje.

Trzecia kwestia to prace nad rozporządzeniem, przewidzianym w Mapie Drogowej na przełom III i IV kw. 2023 r., które ma objąć swoją mocą wszystkie umowy nieskonwertowane poprzednimi sposobami (dobrowolnie lub na mocy klauzul awaryjnych).

"Nie jest to prosta sprawa, ponieważ trzeba uwzględnić różne produkty. Rozporządzenie będzie poddane w ramach ścieżki rządowej konsultacjom publicznym. Natomiast, kiedy to nastąpi i czy rzeczywiście się to wydarzy w terminie przewidzianym w Mapie Drogowej – trudno w tej chwili określić. Wszystko będzie zależeć od daty, która będzie przyjęta w rozporządzeniu jako data konwersji" - wskazuje Białek.

"Kwestie związane z kalkulacją spreadu korygującego i momentu konwersji mogą potencjalnie powodować różne zagrożenia, czego będziemy chcieli uniknąć. Spread korygujący musi faktycznie spełniać swoją funkcję, a data konwersji musi nastąpić w takim momencie, że poziom spreadu był neutralny dla stron umowy i nie powodował strat dla sektora bankowego" - dodaje.

Od lipca 2022 r. prace prowadzi Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych (NRG), którego Komitetowi Sterującemu obecnie przewodniczy prezes ZBP. Według Mapy Drogowej reformy wskaźniki WIBOR i WIBID mają zostać zastąpione przez indeks WIRON.

Instytucja zamiennika wskaźnika referencyjnego została wprowadzona do porządku prawnego poprzez nowelizację unijnego rozporządzenia BMR z lutego 2021 r.

Zamiennik wskaźnika referencyjnego z mocy prawa ma zastosowanie we wszystkich umowach i instrumentach finansowych, w których znajduje się odniesienie do wskaźnika referencyjnego, którego opracowywania zaprzestano, o ile nie przewidziano odpowiedniej klauzuli awaryjnej. Odniesienie do zamiennika referencyjnego nie wymaga aneksowania umów: zamiennik znajdzie zastosowanie z mocy prawa UE lub prawa krajowego.

Zgodnie z Mapą Drogową w 2023 r. ma nastąpić weryfikacja przesłanek do wystąpienia tzw. zdarzenia regulacyjnego, zgodnie z artykułem 23c ust. 1 unijnego rozporządzenia BMR, regulującego rynek wskaźników.

Zdarzenie regulacyjne stanowić będzie podstawę do wyznaczenia w rozporządzeniu Ministra Finansów, w ramach ustawowej procedury, zamiennika dla WIBOR. Na mocy rozporządzenia MF, zamiennik będzie miał zastosowanie do umów i instrumentów finansowych spełniających przesłanki wskazane w rozporządzeniu BMR. Rozporządzenie MF zdefiniuje również spread korygujący oraz datę, od której zamiennik będzie stosowany.

Spread korygujący między wskaźnikami ma zapewnić ekonomiczną równoważność wycen wynikających z instrumentów finansowych w momencie zaprzestania opracowywania dotychczas stosowanego wskaźnika referencyjnego.

W 2025 r., zgodnie z założeniami Mapy Drogowej, zakłada się gotowość do zaprzestania kalkulacji publikacji stawek WIBID i WIBOR. W tym okresie po wejściu w życie rozporządzenia MF, instytucje finansowe dokonują konwersji istniejących umów i instrumentów stosujących WIBOR, z uwzględnieniem zasad określonych w rozporządzeniu. W klauzulach odsetkowych stosuje się zamiennik i spread korygujący wskazane w rozporządzeniu MF.

Rafał Tuszyński (PAP Biznes)

tus/ gor/