UE chce abyśmy więcej oszczędzali na emeryturę. KE przygotowała zmiany wspierające PPK, PPE i OIPE
W obliczu starzejącego się społeczeństwa i coraz większego obciążenia publicznych systemów emerytalnych, Komisja Europejska przyjęła nowy pakiet działań, aby pomóc w zapewnieniu odpowiedniego dochodu emerytalnego. Celem działań organu wykonawczego UE jest poprawa poziomu dochodów w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej, zwiększenie udziału oszczędności długoterminowych w gospodarce unijnej oraz wsparcie wzrostu poprzez mobilizację kapitału.
Reforma w kluczowym momencie
Systemy emerytalne funkcjonujące w państwach UE pozostają fundamentem systemu zabezpieczenia społecznego we wszystkich państwach członkowskich. Z uwagi na niekorzystne trendy demograficzne oraz dynamikę na rynku pracy, same emerytury z systemu podstawowego mogą nie wystarczyć, by zapewnić odpowiedni standard życia po przejściu na emeryturę.
Jak podaje Komisja Europejska: „Dodatkowe emerytury – zarówno pracownicze, jak i indywidualne programy emerytalne – mogą pomóc obywatelom UE w osiągnięciu bardziej zróżnicowanych dochodów emerytalnych, zwiększając bezpieczeństwo finansowe i stabilność przy przechodzeniu na emeryturę. Mogą one uzupełniać świadczenia z emerytur publicznych, które w wielu przypadkach nie wystarczą do utrzymania odpowiedniego poziomu życia, zwłaszcza wśród osób znajdujących się w trudnej sytuacji i kobiet, gdzie zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć między mężczyznami a kobietami wynosi obecnie 24,5%”.
7 spółek dywidendowych w trendzie wzrostowym z szansą na wyższą dywidendę w 2026 r.
Trzy filary reformy
Zaprezentowana przez Komisję reforma składa się z trzech głównych komponentów: rekomendacji oraz dwóch inicjatyw legislacyjnych. Po pierwsze, KE rekomenduje państwom członkowskim wprowadzenie mechanizmu automatycznego zapisywania pracowników do uzupełniających systemów emerytalnych, przy jednoczesnej możliwości rezygnacji. Celem jest zwiększenie udziału w tych systemach, zwłaszcza wśród osób młodych lub pracujących w niepełnym wymiarze godzinowym, a także samozatrudnionych.
Kolejnym filarem jest nowelizacja dyrektywy dotyczącej instytucji zajmujących się pracowniczymi programami emerytalnymi (tzw. OIPE II). Celem tego działania jest wyzwolenie efektu skali i poprawę efektywności programów, poprzez ułatwienia konsolidacji, redukcję barier kosztowych i umożliwienie szerszych inwestycji, a w tym w akcje.
Ostatnim filarem jest propozycja zmiany w regulacji dotyczącej tzw. ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE). Projekt przewiduje uczynienie z OIPE bardziej atrakcyjnej, dostępnej i opłacalnej opcji dla oszczędzających, poprzez usuniecie istniejących wymogi i cech konstrukcyjnych, które utrudniają korzystanie z tego programu.
Wdrożenie może być wyzwaniem
Mimo ambitnych założeń, skuteczność reformy w dużej mierze uzależniona jest od tempa jej implementacji na poziomie krajowym. Warto pamiętać, że organizacja systemów emerytalnych pozostaje w gestii państw członkowskich. Zakres zmian może się więc znacznie różnić się w poszczególnych krajach. Automatyczne zapisy wymagają zmiany praktyk, infrastruktury i – co niezwykle istotne w kontekście całej UE – kultury oszczędzania.
Ponadto zwiększone inwestycje w akcje i inne aktywa mogą podnieć poziom ryzyka dla uczestników programów – stąd w reformie znalazły się również elementy dotyczące ochrony konsumenta i klarowności inwestycyjnej.
Perspektywa rynków finansowy i inwestorów
Z punktu widzenia rynków finansowych i inwestorów, reforma może przynieść ciekawe możliwości. Z jednej strony zwiększenie roli systemów uzupełniających oznacza większy napływ kapitału prywatnego przeznaczonego na inwestycje długoterminowe – co może wspierać rozwój rynku akcji czy działalności innowacyjnej w UE. Z drugiej – inwestorzy powinni monitorować warunki wdrożenia w swoim kraju, ponieważ produkty emerytalne takie jak OIPE czy programy pracownicze mogą różnić się znacznie pod względem warunków lokalnych, podatków i regulacji.
W kontekście Polski wprowadzenie unijnej reformy może mieć szczególnie istotne znaczenie dla dwóch kluczowych filarów dodatkowego oszczędzania w Polsce: Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE) oraz Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). PPE mogą zyskać nowy impuls rozwojowy dzięki ułatwieniom w konsolidacji, obniżaniu kosztów administracyjnych oraz zwiększeniu możliwości inwestycyjnych instytucji OIPE. W przypadku PPK wpływ reform może być jeszcze bardziej bezpośredni. PPK już dziś działają w formule automatycznego zapisu, dlatego polski system może stać się jednym z przykładów dobrej praktyki w UE.
Zmiany unijne mogą jednak prowadzić do dalszego wzmocnienia ochrony uczestników, większej transparentności oraz dalszego rozwoju narzędzi cyfrowych do śledzenia zgromadzonego kapitału. W dłuższym terminie presja na harmonizację zasad między systemami krajowymi a paneuropejskim OIPE może skłonić instytucje zarządzające PPK do modernizacji oferty. Dla uczestników oznacza to większą przejrzystość, a potencjalnie także wyższy efektywny zwrot z inwestycji.
