Alert europejski: Koniec taniego prądu dla Polaków? Komisja Europejska chce by państwa UE przestały „zamrażać” ceny energii

W poniedziałek 5 czerwca Komisja Europejska opublikowała raport z przeglądu zastosowanych przez państwa UE środków nadzwyczajnych (kryzysowych) mających na celu ochronę odbiorców przed wysokimi cenami energii. Dokument zawiera rekomendację dot. zakończenia stosowania środków, dzięki którym, m.in. Polacy nie płacą wysokich rachunków za energię elektryczną i ciepło. 

Obszar 

W związku z kryzysem na europejskich rynkach energii, którego skutkiem były drastyczne wzrosty cen dla poszczególnych grup odbiorców, państwa Unii Europejskiej zdecydowały się na wprowadzenie tymczasowych środków nadzwyczajnych.  Jak podaje Komisja Europejska „ceny zaczęły gwałtownie rosnąć latem 2021 r., kiedy gospodarka światowa ożywiła się po złagodzeniu ograniczeń związanych z COVID-19. Następnie rosyjskie „agresja energetyczna” i inwazja na Ukrainę doprowadziły zarówno do niewystarczającej podaży, ale również zakłóceń dostaw gazu, co dodatkowo wpłynęło na podniesienie cen”. 

Zakres możliwych do wykorzystania środków został określony w rozporządzeniu z dnia 6 października 2022 r. ws. interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii. Wśród nich znalazły się narzędzia takie jak m.in.: 

1. Zmniejszenie zużycia energii brutto (w tym również w godzinach szczytu) – tu pozostawiono swobodę w zakresie zastosowania konkretnych środków przez państwa członkowskie. 

2. Pułap dochodów rynkowych i dystrybucja nadwyżek dochodów i nadwyżek dochodów z ograniczeń przesyłowych końcowym odbiorcom energii elektrycznej (tzw. rekompensaty). 

3. Tymczasowa możliwość ustalania cen energii elektrycznej poniżej kosztów. 

4. Wsparcie końcowych odbiorców tzw. składką solidarnościową. 

Celem w/w środków było złagodzenie skutków kryzysu, zabezpieczenie odbiorców oraz pośrednio zatrzymanie możliwych wzrostów inflacji z tytułu drożejącej energii. To właśnie one, w dużej mierze przyczyniły się do ustabilizowania cen na europejskich rynkach. 

Alert europejski: Nowa jakość powietrza w UE – trwają intensywne prace Parlamentu Europejskiego

Warunki rynkowe 

Środki przewidziane w rozporządzeniu wprowadzane były w okresie, w którym notowano rekordowe ceny energii elektryczne. Jak podkreśla w dokumencie organ wykonawcze UE:  

• „W sierpniu 2022 r. hurtowe ceny energii elektrycznej na głównych rynkach energii elektrycznej w UE przekraczały 350 EUR/MWh, podczas gdy w grudniu 2022 r. poziom odniesienia wynosił ponad 220 EUR/MWh. 

• „Ceny energii elektrycznej […] były około czterokrotnie wyższe niż średnia cena w latach 2010-2020 (40-60 EUR/MWh)”. 

• „Zawyżone ceny wynikały głównie z faktu, że ceny gazu osiągnęły najwyższy poziom latem 2022 r. i utrzymywały się na wysokim poziomie przez większą część jesieni, a w tym okresie elektrownie gazowe i węglowe były często elektrowniami o najwyższych kosztach krańcowych, które były potrzebne do zaspokojenia popytu na energię elektryczną” 

• „Hurtowe ceny gazu w czasie kryzysu wzrosły około sześciokrotnie w stosunku do średniej ceny w latach 2010-2020 (około 20 EUR/MWh)”. 

Obecnie jednak warunki rynkowe uległy drastycznie zmianie na lepsze – „obecne średnie ceny kształtują się na poziomie poniżej 80 EUR/MWh (średnia unijna wynosi 80 EUR/MWh do końca maja 2023 r.)”. Co więcej, w ocenie Komisji w najbliższym sezonie zimowym wahania cen energii uznane zostały za ,,mniej prawdopodobne”. 

Co z tego wynika? 

Komisja Europejska w swoim sprawozdaniu stwierdziła, że z uwagi na obecnie panujące warunki na rynkach nie ma dalszej potrzeby przedłużania obecnie funkcjonujących środków. Kluczowymi kwestiami, na którą zwraca uwagę dokument są kwestie: 

• Rozbieżnych strategii wdrażania wymienionych w rozporządzeniu środków w poszczególnych państwa UE, których efektem był wzrost niepewności inwestorów (zwłaszcza w obszarze zawierania umów długoterminowych oraz umów PPA). 

• Różnic w zakresie wdrażania pułapu przychodów inframarginalnych, zarówno pod względem poziomu pułapu, jak i zakresu czasowego, w efekcie czego ceny, w okresie zwiększonej stabilności na rynkach gazu i energii elektrycznej, ceny spadały poniżej poziomu limitu przychodów. 

Co istotne, ze sprawozdania Komisji Europejskiej wynika również, że kilkanaście państw członkowskich skorzystało z możliwości rozszerzenia zakresu regulacji cen detalicznych w czasach kryzysu na MŚP i stosowania regulacji cen poniżej kosztów pod pewnymi warunkami. Wśród nich znajduje się m.in. Polska, która planuje korzystać z tego mechanizmu do końca bieżącego roku. 

Sprawozdanie zostanie następnie przekazane do Parlamentu Europejskiego oraz Rady. Należy spodziewać się, że wnioski z dokumentu będą przedmiotem negocjacji przed podjęciem ostatecznej decyzji dot. zniesienia lub podtrzymania możliwości stosowania środków zawartych w ubiegłorocznym rozporządzeniu.