Alert europejski: UE stawia na SMRy. Czy Polska wykorzysta swoją szansę?
Komisja Europejska uruchomiła prace nad - być może - przełomową strategią dla małych reaktorów modułowych (SMR), które mogą stać się jednym z filarów europejskiej transformacji energetycznej. Polska, a zwłaszcza spółka OSGE może znaleźć się wśród liderów tej technologicznej rewolucji. Pytanie tylko czy w pełni wykorzystamy stojącą przed nami szansę?
CZYTAJ TAKŻE NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY
Czas na SMR
SMR-y uznawane są za jedną z najbardziej obiecujących technologii przyszłości. Łączą zalety klasycznej energetyki jądrowej tj. stabilność dostaw i brak emisji CO₂, z elastycznością, niższymi kosztami inwestycyjnymi, a także - co istotne w kontekście dostosowania skali do zapotrzebowania - modułowością.
Według Komisji, pierwsze instalacje SMR w Europie mogą ruszyć już na początku lat 30. XXI wieku. Aby jednak wspomóc proces ich rozwoju 6 listopada br. Bruksela oficjalnie ruszyła z konsultacjami związanymi z planowaną strategią dot. małych reaktorów modułowych (SMR). Organ wykonawczy UE planuje przyjęcie dokumentu w formie komunikatu o charakterze strategicznym. To element szerszego pakietu działań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, REPowerEU, a także Czystego Ładu Przemysłowego, które mają zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i konkurencyjność gospodarki UE podczas procesu dekarbonizacji.
Mała energetyka jądrowa filarem procesu transformacji
Małe reaktory modułowe oferują szereg zastosowań, które wykraczają daleko poza klasyczną produkcję energii elektrycznej. Mogą być źródłem ciepła dla przemysłu, zasilać sieci ciepłownicze, wspierać produkcję zielonego wodoru i e-paliw, a także stabilizować system elektroenergetyczny w połączeniu z rosnącą ilością instalacji OZE.
W dokumentach unijnych SMR-y definiowane są jako elastyczne, niskoemisyjne źródła energii, które mogą odegrać kluczową rolę w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku. To właśnie z tego względu już ponad 10 państwa członkowskich UE w swoich Krajowych Planach na rzecz Energii i Klimatu zadeklarowało zainteresowanie rozwojem tej technologii. Jednakże - jak wskazuje Komisja Europejska - potrzebne jest wspólne unijne podejście, które pozwoli uniknąć powielania kosztów, rozproszenia wysiłków i uzależnienia od technologii spoza Europy
Jak wesprzeć rozwój nowej technologii?
Celem nowej strategii jest przede wszystkim usunięcie barier inwestycyjnych, a także zbudowanie solidnego i skalowalnego łańcucha dostaw w całej Europie.
Jak wskazuje organ wykonawczy UE: „Łącząc zasoby, dzieląc obciążenia finansowe i zacieśniając współpracę, europejski sektor energii jądrowej może wzmocnić konkurencyjny łańcuch dostaw i zdolności produkcyjne, zwiększyć doskonałość w zakresie badań i rozwoju oraz stworzyć nowe możliwości wzrostu dla swoich przedsiębiorstw. Takie oparte na współpracy podejście pomoże również w utrzymaniu globalnego przywództwa i strategicznej autonomii Europy, a jednocześnie pozwoli uniknąć nowych zależności”.
Ścieżka legislacyjna
Konsultacje publiczne zakończą się 4 grudnia br. W dalszej kolejności planowane jest przeprowadzenie serii rozmów z grupami ekspertów, a także zorganizowanie specjalnego forum dla zainteresowanych stron.
Za przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych stanowisk odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Energii i Mieszkalnictwa (DG ENER), a w niej z-ca dyrektora generalnego odpowiedzialny za dział 2 związany z energetyką jądrową. Nowy dokument ma zostać zaprezentowany na przełomie I i II kwartału 2026 r.
Co z tego wynika?
Planowana strategia Komisji Europejskiej to pierwsze kompleksowe podejście do rozwoju SMR w UE. Bruksela dostrzega, że bez rozwoju tej gałęzi energetyki, Europa nie osiągnie celów klimatycznych. Dla Polski to szansa, by połączyć krajowe ambicje w tym obszarze z europejską współpracą technologiczną i finansową. Udział w europejskim sojuszu SMR to nie tylko dostęp do know-how, ale też możliwość współkształtowania regulacji, które zdecydują o przyszłości tego sektora.
Nasz kraj już od dłuższego czasu działa w zakresie rozwoju SMR. Wystarczy spojrzeć na projekt OSGE, który doskonale wpisuje się w trend rozwoju rozproszonych źródeł jądrowych. Z punktu widzenia unijnej polityki energetyczno-klimatycznej możemy więc stać się ważnym partnerem Brukseli w procesie testowania i wdrażania pierwszych modułowych jednostek jądrowych na dużą skalę.
