Alert europejski: Rewizja ETS oraz rezerwy stabilności rynkowej, czyli preludium do kolejnej odsłony systemu

W połowie kwietnia br. Komisja Europejska uruchomiła konsultacje publiczne kluczowe narzędzia politycznego służącego osiągnięciu celów klimatycznych UE – systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2 (EU ETS). Wraz z oceną funkcjonowania systemu organ wykonawczy UE zamierza poddać przeglądowi rezerwę stabilności rynkowej (MSR).

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Przegląd funkcjonowania obecnych regulacji:

Jak wskazuje Komisja Europejska: „W obowiązujących obecnie przepisach o EU ETS przyjęto założenie, że do 2030 r. emisje z instalacji stacjonarnych, lotnictwa i transportu morskiego (ETS1) zmniejszą się o 62 proc. w porównaniu z poziomami z 2005 r. Warunkiem utrzymania przez UE obranego kursu i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. jest stabilność i pełne wdrożenie obowiązujących ram prawnych, które służą wypełnieniu celów klimatycznych i energetycznych wyznaczonych na rok 2030”.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że przepisy, które obecnie obowiązują pochodzą m.in. z przeprowadzonego w 2023 r. przeglądu, w ramach pakiet „Fit for 55”. To właśnie w nich zawarto obligację związaną z kolejną oceną i ewentualnym dostosowaniem systemu w zakresie lotnictwa, transportu morskiego i instalacji stacjonarnych do lipca 2026 r.

Obecne ryzyka:

Prowadzone przez organ wykonawczy UE działania związane z rewizją ETS-u wynikają w dużej mierze z kwestii występującego ryzyka, że: „wkład w redukcję emisji będzie ograniczany przez potencjalne emisje resztkowe z sektorów, w których dostępne są nieliczne zachęty do przejścia na czyste rozwiązania ze względu na niepełną internalizację kosztów związanych z klimatem, oraz z sektorów, w których brak jest opłacalnych pod względem technologicznym lub ekonomicznym rozwiązań alternatywnych”.

Co więcej, z wstępnej diagnozy Komisji wynika również, że: „struktura systemu sprawia, że rynek się kurczy i staje się niewydolny, a niewydolność rynku może ograniczać wkład systemu ETS1 w niezbędne redukcje emisji. Przepisy dotyczące rezerwy stabilności rynkowej w ramach EU ETS mają doprowadzić do wyeliminowania problemu strukturalnej nierównowagi podaży i popytu między dostępnymi uprawnieniami do emisji CO2 a emisjami podmiotów objętych wymogami. W ramach tej inicjatywy przeanalizowane zostanie zatem, czy przepisy regulujące funkcjonowanie rezerwy stabilności rynkowej są nadal odpowiednie w kontekście niższej podaży uprawnień”.

Ścieżka legislacyjna:

Komisja Europejska uruchomiła równocześnie wstępne konsultacje publiczne, jak i dedykowany kwestionariusz konsultacyjny. Stanowiska w ramach obu etapów zbierania uwag i stanowisk można przekazywać do dnia 8 lipca br. I choć na wyniki prac Komisji przyjdzie nam chwilę poczekać – aż do III kwartału 2026 r. – obecny przegląd nieprzypadkowo został uruchomiony właśnie teraz. Równolegle trwają bowiem prace nad przeglądem funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego oraz Funduszu Innowacyjnego.

Za przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych uwag odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Działań w dziedzinie Klimatu (DG CLIMA) wraz z dwoma departamentami: Departamentem ds. Innowacji na rzecz Niskoemisyjnej i Odpornej Gospodarki (CLIMA.C) oraz Departamentem ds. Rynków Węgla oraz Czystej Mobilności (CLIMA.B). Co ciekawe nad przeglądem systemu ETS1 pracują osoby z aż 4 wydziałów, wśród których znalazły się: Wydział ds. Rozwiązań Niskoemisyjnych (II): Praca badawcze i wdrażanie technologii niskowęglowych (CLIMA.C.2) oraz Wydziały ds. ETS (CLIMA.B.1, CLIMA.B.2 oraz CLIMA.B.3).

Co z tego wynika?

Spodziewanym efektem bieżącego przeglądu ma być dostosowanie systemu ETS oraz MSR w celu promocji racjonalnych pod względem kosztów redukcji emisji w sektorach objętych tym systemem. W tym celu Komisja, w dokumencie przewodnim do uruchomionych konsultacji, wymieniła pakiet działań, które mają zostać przeanalizowane. W pakiecie tym znalazły się kwestie takie jak:

•    Przeanalizowanie możliwości włączenia instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (spalarni) do ETS (do 2028 r.), a także objęcia systemem składowisk.
•    Przeanalizowanie możliwości włączenia do systemu trwałego pochłaniania CO2.
•    Przeanalizowanie możliwości i wariantów ochrony przed ucieczką emisji.
•    Sprawdzenie czy „wszystkie emisje gazów cieplarnianych objęte systemem EU ETS są skutecznie rozliczane i czy unika się podwójnego liczenia, w szczególności w odniesieniu do emisji gazów cieplarnianych uznanych za wychwycone i wykorzystane”.

Jak podsumowuje organ wykonawczy: „Oczekuje się, że ewentualne rozszerzenie handlu uprawnieniami do emisji na nowe sektory oraz rozbudowa sygnału cenowego dotyczącego emisji dwutlenku węgla w dotychczasowych sektorach: (i) przełoży się na dodatkowe możliwości redukcji emisji w całej UE; (ii) doprowadzi do redukcji emisji tam, gdzie zasadniczo jest to najbardziej opłacalne; oraz (iii) zapewni zasoby, które zostaną zainwestowane w działania na rzecz klimatu”.