Alert europejski: Polska w trio „spóźnialskich” w kwestii Krajowych Planów na rzecz Energii i Klimatu

27 maja br. Komisja Europejska opublikowała ocenę postępów całej UE w obszarze energii i klimatu. Ocena bazowała wprost na przekazanych przez państwa członkowskie Krajowych Planach na rzecz Energii i Klimatu. Ocena jednak nie uwzględniła m.in. Polski. Nasz kraj znalazł się bowiem w trio „spóźnialskich”.

Ocena KPEiK:

Jak ocenia organ wykonawczy UE: „UE jest obecnie na dobrej drodze do ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych o około 54 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r., jeżeli państwa członkowskie wdrożą w pełni istniejące i planowane środki krajowe oraz polityki UE. W obecnym kontekście geopolitycznym dowodzi to podtrzymania przez UE jej zobowiązań klimatycznych, inwestowania z determinacją w przejście na czystą energię i priorytetowego traktowania konkurencyjności przemysłowej UE i wymiaru społecznego”.

Co więcej – w podsumowaniu znalazł się również dobry prognostyk na przyszłość: „Państwa członkowskie wykazują polityczną determinację, aby zmniejszyć naszą zależność od importowanych paliw kopalnych, zwiększyć odporność i bezpieczeństwo dostaw energii i infrastruktury energetycznej, przyspieszyć integrację wewnętrznego rynku energii i wspierać tych, którzy najbardziej tego potrzebują, poprzez inwestycje i rozwój umiejętności”.

3 państwa spóźnione z przesłaniem KPEiK:

Zgodnie z unijnymi regulacjami państwa UE zobowiązane zostały do przedłożenia aktualizacji swoich Krajowych Planów na rzecz Energii i Klimatu w dwóch wersjach – wstępnej (draftowej) i finalnej. Na termin przekazania draftów wyznaczona została data 30 czerwca 2023 r. Z kolei na wersje finalne Komisja Europejska czekała do 30 czerwca 2024 r.

Na obecną chwilę 24 państwa członkowskie przekazały już swoje Plany. Trwa jednak oczekiwanie na trio „spóźnialskich”, wśród których znajduje się Polska, Belgia oraz Estonia. I choć obecna ocena nie uwzględnia ww. państw to nie zostały one całkowicie pominięte. Ogólna ocena postępów bazuje na wstępnych wersjach KPEiK z 2023 r. Tu warto podkreślić, że ocena może nie w pełni oddawać stan faktyczny, jednakże Komisja zobowiązała się do drobnej aktualizacji wyników swojej analizy po otrzymaniu od „spóźnionego trio” wersji finalnych.

Warto dodać, że wraz z przekazaniem KPEiK przez spóźnione państwa – do czego Komisja Europejska wezwała Polskę i pozostałe państwa „niezwłocznie” – wykonana zostanie zindywidualizowana ocena postępów. Prace w tym zakresie zostaną podjęte w okresie 2-3 miesięcy od momentu wpłynięcia wersji finalnej do organu wykonawczego.

Czytaj także: JSW kończą się pieniądze. Co ze zwrotem składki solidarnościowej?

Co z tego wynika?

Krajowe Plany na rzecz Energii i Klimatu służą jako narzędzie oceny oraz pewnego rodzaju „kompas” zrealizowanych i podjętych działań. Wśród kluczowych stwierdzeń zidentyfikowanych przez Komisję znalazły się:

•    Emisje gazów cieplarnianych z sektorów objętych Effort Sharing Regulation (ESR) mają według prognoz spaść do 2030 roku o około 38% w porównaniu z rokiem 2005, czyli o około 2 punkty procentowe mniej niż unijny cel wynoszący 40%.
•    Chociaż kilka państw członkowskich zintensyfikowało wysiłki w sektorze użytkowania gruntów w porównaniu do wersji projektowych planów, nadal występuje luka w redukcji emisji na poziomie około 45–60 MtCO₂eq (czyli około 100%–140% docelowej wartości dodatkowych pochłanianych emisji) względem celu na 2030 rok określonego w LULUCF.
•    W obszarze adaptacji do zmian klimatu, tylko niektóre ostateczne KPEiK-i w wystarczającym stopniu uwzględniają przygotowanie i odporność na skutki zmian klimatycznych. Tylko niewielka liczba planów przewiduje działania w zakresie odporności na problemy związane z zasobami wodnymi.
•    Większość państw członkowskich przedstawia krajowe wkłady, które są zgodne z unijnym wiążącym celem na 2030 rok dotyczącym udziału energii odnawialnej, wynoszącym co najmniej 42,5%. Niemniej jednak pozostaje niewielka luka ambicji wynosząca 1,5 punktu procentowego.
•    Pomimo poprawy wkładów państw członkowskich w realizację celu UE w zakresie efektywności energetycznej na poziomie 11,7% do 2030 roku, nadal występuje luka ambicji wynosząca 31,1 Mtoe dla końcowego zużycia energii oraz 47,3 Mtoe dla zużycia energii pierwotnej. W przypadku końcowego zużycia energii oznacza to unijny poziom ambicji na poziomie 8,1%.

Na końcu należy podkreślić, że w najbliższym czasie Komisja Europejska planuje przeprowadzić rewizję rozporządzenia ws. zarządzania unią energetyczną. Można zatem przypuszczać, że kwestie dot. KPEiK będą jej elementem.