Rozwój rynków finansowych i usług inwestycyjnych sprawił, że obecnie większość inwestorów traktuje różne instrumenty finansowe, jak bardzo do siebie zbliżone. Wykres, cena, średnie ruchome - każdy instrument można zdefiniować w ten sposób. Jak się zaraz przekonamy każdy instrument ma jednak swoją charakterystykę. Oto 9 faktów na temat handlu olejem napędowym, które pokazują jak spekulacja na rynku finansowym różni się od handlu na rynku surowców.
Fakt #1: Handel prawdziwym surowcem (commodity), to co innego niż handel na rynku finansowym
Surowcem, takim jak olej napędowy, można handlować na dwa sposoby. Można kupować lub sprzedawać fizyczny towar albo prowadzić trading na rynku finansowym, z wykorzystaniem różnych instrumentów, takich kontrakty, opcje, czy swapy. To albo handel fizycznym towarem albo transakcjami finansowymi, które, jeżeli nie mają pokrycia w fizycznym surowcu są spekulacją.
Co ciekawe, handel fizyczny odbywa się głównie drogą tradycyjną – telefon, czy e-mail. Jeśli chodzi o rynki finansowe – transakcje giełdowe zawiera się za pomocą elektronicznych platform. Transakcje OTC (rynek pozagiełdowy) za pomocą telefonu lub systemów Reutersa, czy Bloomberga.
Ilustracja 1. Platforma do handlu surowcami na rynku finansowym nie różni się znacząco od popularnych narzędzi, dostępnych dla szerokiego grona inwestorów.
Pod względem instrumentów finansowych, związanych z surowcami, w Europie króluje londyńska giełda ICE, na której notowane są kontrakty na ropę BRENT oraz na diesla „Gasoil”. Bardziej skomplikowane, dedykowane do szerszej gamy produktów naftowych transakcje są przeprowadzane na rynkach pozagiełdowych, czyli OTC. Na rynku OTC uczestnikami są głównie brokerzy, banki, ale też producenci paliw. Dodatkowo, istotną rolę odgrywają agencje Platts i Argus. Zbierają one i publikują w formie codziennych fixingów realnie „zahandlowane” ceny na rynkach fizycznych, które potem są źródłem większości rozliczeń.
Fakt #2: Paliwa to surowce o wysokiej zmienności cen
W ostatnich paru latach rynek paliwowy jest najbardziej zmiennym ze wszystkich rynków finansowych. Zmienność ropy sięgała 40-50%, podczas gdy np. rynki walutowe notują zmienność rzędu 10-15%.
Ilustracja 2. Paliwa to surowce o wysokiej zmienności cen.
Fakt #3: Handel olejem napędowym to co innego niż handel ropą naftową
Olej napędowy to produkt, który powstaje z ropy naftowej, w wyniku procesu rafinacji. Korelacja pomiędzy tymi surowcami jest bardzo wysoka i wynosi około 75-80%. Jednak rynek ropy i rynek diesla są do pewnego stopnia autonomiczne. Na różnicę wpływają głównie czynniki podażowe – moce produkcyjne rafinerii, ewentualne awarie, czy remonty itp. Przykładowo, jeżeli cena ropy spada, ale duża rafineria ma przestój, z powodu awarii, cena oleju napędowego wcale spadać nie musi.
Wykres 1. Notowania ropy naftowej i oleju napędowego. Lata 2010 - 2016.
Fakt #4: Crack spread - od czego zależą ceny diesla?
W przypadku handlu olejem napędowym, podaż surowca dyktują jego producenci. Główną rolę pełni tu tzw. crack spread, czyli różnica między ceną ropy i diesla. Crack pokazuje opłacalność produkcji. Ważnym czynnikiem wpływającym na podaż są moce przerobowe rafinerii oraz wszystkie zjawiska, które mogą zakłócić produkcje – remonty, awarie, czy nawet warunki atmosferyczne. Nie uciekniemy też oczywiście od rynku ropy – rafinerie muszą mieć surowiec do produkcji.
Diesel przez to, że jest używany w przemyśle (głównie w transporcie) jest paliwem bardziej wrażliwym na kondycje gospodarki, niż na zjawiska sezonowe. Sytuacja gospodarcza na świecie to główny czynnik, wpływający na ceny oleju napędowego.
Fakt #5: Oczekiwania, które kształtują trendy na rynku, czyli contango i backwardation
Contango i backwardation (nazywane czasem również deport) to dwa pojęcia często używane, w przypadku handlu surowcami, zwłaszcza ropą naftową, czy olejem napędowym. W sytuacji contango cena kontraktu terminowego, z rynku finansowego, jest wyższa niż cena transakcji natychmiastowej. To sytuacja normalna na większości rynków kontraktów terminowych. Natomiast Backwardation to sytuacja, w której rynki oczekują spadku ceny danego towaru w przyszłości. Wtedy jego cena na rynku finansowym może być niższa, niż w transakcjach fizycznych.
W praktyce, zjawisko contango występuje głównie przy dużej, natychmiastowej podaży towaru. Uczestnicy handlu, przewidując że rynek w przyszłości będzie dążył do równowagi wyceniają wyżej towar z odroczoną dostawą. Backwardation, które jest zjawiskiem odwrotnym, powodowane jest głównie zakłóceniami w podaży, takimi jak konflikty zbrojne, katastrofy naturalne, czy gwałtowne cięcia wydobycia przez producentów ropy. W takiej sytuacji uczestnicy rynku wyżej wyceniają surowiec w bieżących dostawach fizycznych, a niżej na rynku terminowym.
Fakt #6: Masz tankowiec? Możesz zarobić, kiedy rynek jest w silnym contango
Czasami jest tak silny trend, że niektórzy uczestnicy rynku rezerwują tankowce tylko po to, by mieć gdzie przechowywać paliwo z natychmiastowych dostaw, które zyska na wartości w przyszłości. Przy wysokim contango, uczestnicy rynku mający łatwy dostęp do finansowania mogą sfinansować zakup paliwa, koszty magazynowania (w niektórych przypadkach właśnie tankowce) i od razu sprzedać je po wyższej cenie w przyszłości. W ten sposób mogą generować wysokie zyski, eliminując przy tym większość ryzyka.
Ilustracja 3. Mapa tankowców w rejonie Singapuru.
Fakt #7: Zabezpieczanie handlu faktycznym surowcem, to co innego niż spekulacja
Do handlu spekulacyjnego nie potrzeba infrastruktury, wystarczy tylko umiejętność przewidywania przyszłości. My nie udajemy, że wiemy co się będzie działo na świecie w przyszłości, dlatego w naszej działalności używamy rynków finansowych do zabezpieczenia się przed przyszłymi zmianami cen. W UNIMOT zabezpieczamy wartość naszych zapasów produktu. Nie spekulujemy, ale zarabiamy wiedzą i doświadczeniem, które pozwalają na wnikliwą obserwacje tego, co aktualnie dzieje się na rynku.
Od spekulacji jednak nie uciekniemy, bo to element rynku finansowego. Używając kontraktów futures, oczywiście też patrzymy na to co przynoszą np. raporty COT (ang. Commitment of Traders - raporty o koncentracji kapitału, poszczególnych uczestników rynku). Obserwujemy zachowania spekulacyjnych uczestników, których decyzje mogą gwałtownie wpływać na rynek. Do tego śledzimy dane publikowane przez agencje rządowe, przez OPEC itp., próbując zbudować sobie obraz podaży i popytu na rynku. Nie przewidujemy jednak przyszłości. Korzystamy z rynku i dostępnych informacji, aby zabezpieczyć fizyczne towary, które znajdują się w magazynach UNIMOTU, przed utratą wartości. Zabezpieczamy zarówno zmianę nominalnej ceny, jak też zmianę struktury czasowej cen.
Fakt #8: Prawdziwy trading odbywa się na różne sposoby i wymaga wielowymiarowego podejścia
Rozwój rynków finansowych powoduje, że dostępna jest cała gama instrumentów, pozwalająca zabezpieczyć wszelkie możliwe scenariusze. Nie wystarczy już kupić tanio i od razu sprzedać drożej. Uczestnicy muszą teraz handlować w dłuższym horyzoncie czasowym, szukając odbiorcy zakupionego paliwa. Zawodowy trading polega na tym, że aktualnie handlujemy nie tylko ceną obecną paliwa, ale korzystamy też ze struktury terminowej rynku – z tego jak układa się contango i backwardation. Można powiedzieć, że to „trójwymiarowy”rodzaj tradingu. Wykorzystując te zjawiska, staramy się zabezpieczyć nasz fizyczny surowiec po jak najlepszych cenach, bo to ostatecznie wpływa na zysk całej spółki.
Fakt #9: W zawodowym handlu nie trzeba przewidywać przyszłości, dlatego rzadko stosuje się analizę techniczną
Czas między zakupem, a sprzedażą jest uzależniony od czynników logistycznych. Handel paliwami na szeroką skalę wymaga doświadczenia w tej dziedzinie. Ważnym elementem jest dostępność tankowców, statków, terminali, portów, pojemności magazynowych, linii kolejowych, zbiorników paliwa itp. Do tego dochodzi też sytuacja na rynku terminowym. Raczej trudno sobie wyobrazić zastosowanie „day tradingu” w naszej działalności. Stosujemy analizę techniczną, ale tylko jako pomoc w ocenie sytuacji na rynku. Nasza polityka zabezpieczeń zwalnia nas z potrzeby przewidywania przyszłego zachowania rynków.
Czasy się zmieniły i w ciągu ostatnich lat rynek bardzo przyspieszył. Przede wszystkim z powodu postępującej informatyzacji i rosnącego w długim terminie zapotrzebowania na takie surowce, jak paliwa. Trzeba działać szybko i wykorzystywać okazje, które się pojawiają. Swoich sił na rynku futures może spróbować każdy i nie wymaga to dużego zaangażowania kapitałowego. Jak widać, zupełnie inaczej jest jednak na rynku fizycznym. Ten wymaga sporej ilości kapitału, wiedzy i doświadczenia.
Filip Kuropatwa - ekspert ds. zabezpieczeń towarów i walut w firmie UNIMOT S.A.
Swoje, blisko 20-letnie doświadczenie zawodowe zdobywał w Banku Własności Pracowniczej S.A., a następnie w BRE Bank S.A. (obecnie mBank S.A.). W ramach kolejnych stanowisk zajmował się rynkami: papierów dłużnych, walutowym oraz surowcowym. Jest absolwentem Wyższej Szkoły Bankowej oraz Szkoły Głównej Handlowej. W UNIMOT S.A. współtworzy i odpowiada za realizację polityki zabezpieczeń walutowych i surowcowych. Jego obecność w Spółce jest cennym wsparciem działań handlowych, związanych z międzynarodowym obrotem produktami paliwowymi.
---
Artykuł opublikowany w otwartej części Strefy Inwestorów (materiał sponsorowany), przygotowany we współpracy z UNIMOT S.A..
