Fundusze absolutnej stopy zwrotu - czym są i kiedy warto po nie sięgnąć?

Jeszcze 10 lat temu o funduszach typu absolute return (absolutnej stopy zwrotu) w Polsce mało kto słyszał. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA) w publikowanych danych za 2007 rok nie rozróżniała tego rodzaju instrumentów. Tymczasem teraz, czyli 10 lat później, według IZFiA w funduszach typu absolute return na koniec listopada 2017 było ulokowane ponad 15 mld zł. To aż 7% całego rynku funduszy. Co spowodowało tak duży rozwój tego segmentu rynku, dla kogo są to rozwiązania i jak generowany jest tu zysk dla klientów - omówimy w tym artykule.

2008 rok początkiem zmiany na rynku funduszy

Amerykanie zwykli mawiać „no pain, no change”. W lipcu 2007 roku, czyli w absolutnym szczycie hossy giełdowej lat 2003 – 2007, do polskich funduszy napłynęła rekordowa ilość kapitału. Analizy Online obliczyły, że było to netto 5,3 mld zł - czyli absolutny rekord w skali jednego miesiąca w tamtym momencie. Ten rekord nie został pobity do dzisiaj.

Wykres 1: Indeks WIG, lata 2001 - 2017.

Spektakularne napływy do funduszy inwestycyjnych zbiegły się z historycznym szczytem na indeksie WIG. To był moment, w którym światowa gospodarka była dosłownie w przededniu kryzysu subprime. Przez kolejne 1,5 roku najważniejszy indeks polskiej giełdy, czyli WIG stracił na wartości niemal 70% (Wykres 1). Na niekorzyść kupujących fundusze inwestycyjne w lipcu 2007 działało też to, że większość kapitału napłynęła do funduszy akcyjnych małych i średnich spółek. To właśnie ten segment rynku akcji stracił na wartości najbardziej – nawet 75%.

Zobacz także: Jak radzić sobie z ryzykiem w inwestowaniu? 4 pomysły, jak minimalizować straty

Tak duży „ból” związany ze stratami musiał wywołać duże zmiany w podejściu do ryzyka kupujących jednostki funduszy inwestycyjnych. To zmusiło też TFI do poszukiwania nowych rozwiązań inwestycyjnych – tymi rozwiązaniami stały się między innymi fundusze absolute return.

Rozwój branży funduszy absolutnej stopy zwrotu

Pierwsze fundusze typu absolute return w Polsce zaczęły powstawać jeszcze pod koniec hossy lat 2003 – 2007 roku. W większości przypadków były to jednak zdecydowane falstarty i próby wyróżnienia się z tłumu, niż przemyślanej strategii inwestycyjnej. Na dobre ten segment rynku zaczął rozkwitać dopiero po kryzysie 2008 roku – bo rozwój tego rodzaju produktów stał się koniecznością. Był odpowiedzią na wykazywaną przez inwestorów niższą skłonność do ryzyka.

Oficjalnie w publikowanych przez siebie danych zbiorczych Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA) zaczęła rozpoznawać nowy segment funduszy typu absolute return na początku 2010 roku. Dopiero wtedy cały segment osiągnął na tyle dużą masę, aby był istotny z punktu widzenia całego rynku funduszy inwestycyjnych. W kwietniu 2010, według IZFiA, w tego rodzaju funduszach Polacy mieli zgromadzone 1,2 mld zł - dzisiaj jest to przeszło 12 razy więcej, to jest ponad 15 mld zł.

Źródło: Analizy Online

Czym się różni fundusz absolutnej stopy zwrotu od zwykłego funduszu?

Przejdźmy teraz do najważniejszego fragmentu, czyli, o co właściwie to wielkie halo?! Czym odróżnia się fundusz absolute return od innych funduszy inwestycyjnych? Co prawda różnic jest sporo, ale najważniejsze są dwie.

1. Polityka inwestycyjna

Pierwsza i zasadnicza różnica, jaką wprowadziły fundusze absolute return, polegała na elastycznej polityce inwestycyjnej. W przypadku tradycyjnych funduszy akcyjnych czy mieszanych zakłada ona zazwyczaj, że muszą one zawsze utrzymywać pewną część kapitału w akcjach, choćby nie wiem co! Fundusze absolute return mają w tym zakresie dowolność. Mogą bardzo elastycznie kształtować swoja politykę inwestycyjną. Inwestować w dowolne aktywa, w tym w zagraniczne również. Tego rodzaju fundusze mogą też korzystać z instrumentów pochodnych, jak kontrakty terminowe czy opcje. To wszystko ma sprawić, żeby ich wyniki inwestycyjne były bardziej stabilne. Zyski bardziej regularne, a straty w złych okresach rynkowych minimalizowane.

2. Punkt odniesienia dla wyników inwestycyjnych

Druga różnica jest konsekwencją pierwszej, czyli elastycznej polityki inwestycyjnej. W przypadku tradycyjnych funduszy inwestycyjnych benchmarkiem, czyli punktem odniesienia dla osiąganych wyników, są zazwyczaj wartości stóp zwrotu z wybranych indeksów. W przypadku funduszy inwestujących w akcje w Polsce jest to zazwyczaj stopa zwrotu indeksu WIG. To sprawia, że fundusze z natury rzeczy starają się swoim portfelem odwzorować strukturę indeksu, który jest punktem odniesienia dla indeksów. Bo względem jego wartości są rozliczani z osiągniętego wyniku. I tak dla przykładu, jeżeli WIG wzrósł o 30% w danym roku, a fundusz inwestycyjny w tym okresie osiągnął zysk w wysokości 26%, to jego wynik jest słaby. W drugą stronę, jeżeli WIG stracił 20%, a fundusz jedynie 15%, to zarządzający osiągnął sukces.

W przypadku funduszy absolute return to podejście zostało zamienione na z góry określony poziom oczekiwanej stopy zwrotu rocznie. Elastyczna polityka inwestycyjna pozwala na ustalenie z góry określonego celu inwestycyjnego. Zazwyczaj jest to wielokrotność wolnej od ryzyka stopy zwrotu. Przykładowo WIBOR razy 3 lub 4, w zależności od profilu ryzyka funduszu absolutnej stopy zwrotu. W praktyce przekłada się to na 5%, 7% czy 9% rocznie w zależności od rynku, na którym działa funduszy absolutnej stopy zwrotu.

Dla kogo są fundusze absolutnej stopy zwrotu?

Jak widać, fundusze absolutnej stopy zwrotu powstały jako odpowiedź na zapotrzebowanie tych inwestorów, którzy po czasie kryzysu są skłonni mniej ryzykować. Są więc dla:

• inwestorów, którzy poszukują wyższej stopy zwrotu od tej oferowanej na lokacie bankowej, ale jednocześnie nie są gotowi na ponoszenie ryzyka, które wiąże się samodzielnym inwestowaniem w akcje, czy obligacje,
• inwestorów, którzy chcą z góry wiedzieć, jakiej średnio rzecz biorąc stopy zwrotu mogą się spodziewać,
• dla inwestorów, którzy nie będą się przejmować, że zarobili 10%, w czasie gdy indeks WIG zyskał 30%,
• dla inwestorów, którzy mają mniejszą skłonność do ryzykowania i wolą wypłaszczać stopę zwrotu ze swoich inwestycji.

Dzięki tym cechom, fundusze absolutnej stopy łączą w sobie 4 sposoby na ograniczanie ryzyka w inwestycjach, jakie opisaliśmy w poprzednim materiale. Po pierwsze dzięki swojej konstrukcji, fundusze tego rodzaju, pozwalają na inwestowanie małych kwot, niektóre nawet od 100 zł. Po drugie, dzięki polityce inwestycyjnej, fundusze absolutnej stopy zwrotu, pomagają ograniczać ryzyko. Po trzecie, są sposobem na dywersyfikowanie portfela. Po czwarte są bezobsługowe, bo zarządzane przez profesjonalistów.

Jak policzyliśmy w czerwcu tego roku, tego rodzaju instrumenty pozwoliły zarobić inwestorom średnio rzecz biorąc 8% w ciągu roku. To niezły wynik, zwłaszcza na tle lokat, które zwykle pozwalają zarobić niewiele ponad 1%.

Zobacz także: Sprawdzamy czy fundusze absolutnej stopy zwrotu zarabiają w aktualnej hossie

W tej chwili oferta funduszy absolutnej stopy zwrotu jest naprawdę szeroka. Obejmuje inwestycje na rynku obligacji, akcji, rynków zagranicznych czy inwestycji alternatywnych. Każdy inwestor znajdzie coś odpowiedniego dla siebie. W kolejnym materiale chcielibyśmy pokazać strategie wykorzystywane w funduszu akcyjnym AR i porównać je do samodzielnego inwestowania na rynku akcji.

Artykuł jest drugim z cyklu materiałów na temat inwestowania i strategii absolutnych stóp zwrotu. Cykl powstaje we współpracy z Union Investment TFI, a kolejne teksty i inne praktyczne materiały edukacyjne pojawią się wkrótce.