Alert europejski: Ruszyły kolejne prace dotyczące granicznego podatku węglowego CBAM
13 czerwca br. Komisja Europejska uruchomiła konsultacje publiczne rozporządzenia wykonawczego ws. sprawozdawczości odnoszącej się do produktów importowanych do UE objętych systemem CBAM. Dla producentów eksportujących swoje towary do Unii oznacza to wzrost nowych obowiązków sprawozdawczych, ale również zagrożenie wysokimi karami. Sprawozdawczość w okresie przejściowym nie będzie jednak jednolita…
Obszar legislacyjny
Jednym z kluczowych elementów przyjętego przez Komisję Europejską w grudniu 2019 r. komunikatu ws. „Europejskiego Zielonego Ładu” był wniosek dot. CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) tj. planowanego mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Wniosek ten miał na celu zapewnienie, że cele klimatyczne UE zostaną nie tylko zrealizowane, ale też pozwolą na utrzymanie oraz transformację wysokoemisyjnych sektorów przemysłowych w granicach UE. W tym kontekście Komisja Europejska szczególną uwagę skupiła na problemie związanym z tzw. zjawiskiem „carbon leakage”, czyli ucieczką emisyjnych przedsiębiorstw przemysłowych do państw, w których nie funkcjonuje restrykcyjna polityka związana z redukcją emisji CO2.
Stworzony system jest stosunkowo prosty. Przedsiębiorstwa spoza UE, które eksportują swoje produkty do Wspólnoty zostały zobligowane do kupna certyfikatów emisji dwutlenku węgla (EUA) odpowiadających cenie emisji CO2, która zostałaby zapłacona, gdyby produkcja odbywała się w UE. W przypadku gdy producent spoza UE zapłacił już cenę za CO2 emitowaną podczas procesu produkcji w kraju trzecim, importer z UE może w pełni odliczyć odpowiedni koszt.
Co istotne, mechanizm CBAM ma być wprowadzany stopniowo i początkowo będzie miał zastosowanie tylko do wybranej liczby towarów o wysokim ryzyku „carbon leakage” tj. żelaza i stali, cementu, nawozów, aluminium i wytwarzania energii elektrycznej. W latach 2023-2025 obowiązywać ma uproszczony system, nakładający obowiązki sprawozdawcze w zakresie emisji związanych z odpowiednim importem. Jednak, już od 2026 r. importerzy z UE zaczną płacić tzw. korektę finansową poprzez umorzenie ilości certyfikatów odpowiadających emisjom związanym z ich importem. Odpowiednio, w ramach powiązanego wniosku dotyczącego przeglądu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS), bezpłatne uprawnienia w ramach ETS byłyby stopniowo wycofywane dla sektorów CBAM od 2026 roku.
Ścieżka legislacyjna
W połowie lipca 2021 r. Komisja ostatecznie przedstawiła propozycję wniosku ws. CBAM, który docelowo zrównał cenę produktów pochodzących z poszczególnych sektorów objętych mechanizmem produkowanych wewnątrz UE, z tymi, które byłyby importowane na teren Wspólnoty. Po niemalże 2 latach prac na dokumentem, 18 kwietnia 2023 r. dokument został ostatecznie uchwalony na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego 487 głosami za, 81 przeciw i 75 wstrzymującymi się.
13 czerwca br. Komisja Europejska uruchomiła zaś konsultacje publiczne projektu rozporządzenia wykonawczego ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Commision Implementing Regulation laying down the rules for the application of Regulation (EU) 2023/956 of the European Parliament and of the Council as regards reporting obligations for the purposes of the carbon border adjustment mechanism during the transitional period).
Konsultacje będą trwały do 11 lipca br. Prace nad dokumentem powinny zostać zakończone w III kwartale br. Jest to związane z faktem, że okres przejściowy – zgodnie z dokumentami Komisji – rozpoczyna się 1 października br.
Co z tego wynika?
Jak informuje Komisja Europejska:
- „Rozporządzenie (UE) 2023/965 ustanawia obowiązki sprawozdawcze do celów mechanizmu dostosowania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym od dnia 1 października 2023 r. do dnia 31 grudnia 2025 r.”.
- „W okresie przejściowym importerzy lub pośredni przedstawiciele mają składać sprawozdania dotyczące ilości przywiezionych towarów, bezpośrednich i pośrednich emisji w nich zawartych oraz wszelkich cen emisji dwutlenku węgla faktycznie zapłaconych za granicą za te emisje […]”.
- „Pierwszy raport należy złożyć do dnia 31 stycznia 2024 r. w odniesieniu do towarów importowanych w czwartym kwartale 2023 r. Ostatnie sprawozdanie należy przedłożyć do dnia 31 stycznia 2026 r. w odniesieniu do towarów importowanych w czwartym kwartale 2025 r.”.
- „Dane zgromadzone w okresie przejściowym powinny stanowić podstawę sprawozdań, które Komisja ma przedstawić zgodnie z art. 30 ust. 2 i 3 rozporządzenia CBAM. Dane zgromadzone w okresie przejściowym powinny również pomóc w określeniu unikalnej metodyki monitorowania, sprawozdawczości i weryfikacji po zakończeniu okresu przejściowego. Ocena zgromadzonych danych będzie w szczególności stanowić podstawę prac Komisji mających na celu dostosowanie zasad sprawozdawczości i sfinalizowanie metod po zakończeniu okresu przejściowego w dalszych aktach wykonawczych”.
- „Szczegółowe zasady obliczania emisji dla importowanych towarów powinny opierać się na metodologii mającej zastosowanie w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji dla instalacji zlokalizowanych w UE […]”.
- „Ze względu na ograniczony czas dostępny dla operatorów z państw trzecich na zapewnienie zgodności z wymaganymi obowiązkami w zakresie monitorowania i sprawozdawczości oraz w celu jak najlepszego wykorzystania synergii, sprawozdawczość w zakresie emisji w okresie przejściowym powinna również uwzględniać istniejące zasady monitorowania i sprawozdawczości w państwach trzecich. W związku z tym należy zezwolić na tymczasowe odstępstwo od metod obliczeniowych w zakresie raportowania emisji wbudowanych na ograniczony okres, do końca 2024 r., gdy operator podlega systemom monitorowania, raportowania i weryfikacji związanym z obowiązkowym systemem cenowym, projektem redukcji emisji lub obowiązkowym systemem monitorowania emisji”.
- „Przez ograniczony okres, do dnia 31 lipca 2024 r., podmioty składające deklaracje, które nie posiadają wszystkich informacji od operatorów z państw trzecich w celu określenia rzeczywistych wbudowanych emisji przywożonych towarów zgodnie z metodyką określoną w załączniku III, powinny mieć możliwość stosowania i powoływania się na inną metodę określania bezpośrednich wbudowanych emisji”.
