Co mogę zrobić, jeśli posiadam obligacje Getback? Praktyczne porady i wskazówki udziela mecenas z Kancelarii Prawnej Kielian i Wspólnicy
We wniosku o otwarcie przyśpieszonego postępowania układowego Getback oszacował sumę swoich wierzytelności na ponad 2,8 mld zł. Zadłużenie wynika głównie z wyemitowanych serii obligacji do inwestorów indywidualnych. Według ustaleń KNF obligacje Getback posiada ponad 9 tys. osób fizycznych oraz 178 instytucji finansowych. Jeżeli zastanawiasz się, co teraz możesz zrobić jako obligatariusz spółki Getback? Jakie przysługują Ci uprawnienia w postępowaniu restrukturyzacyjnym? Gdzie zgłosić się o pomoc? To na te i inne pytania odpowiada mec. Sergiusz Kielian z Kancelarii Prawnej Kielian i Wspólnicy.
Jak wskazuje mec. Sergiusz Kielian do tej pory na polskim rynku zdarzały się przypadki upadłości emitenta (np. Gant, PCZ, Kerdos Group), bądź ich restrukturyzacji (np. ACTION, Marka). Jednakże żadna z dotychczasowych spraw nie miała takiej skali, gdzie według szacunków suma wierzytelności obligatariuszy przekracza 2,6 mld zł. Z tego powodu przypadek GetBack należy rozpatrywać jako sprawę precedensową w historii polskiego rynku dłużnych papierów wartościowych.
Na samym początku trzeba zaznaczyć, że sytuacja poszczególnych obligatariuszy może się od siebie różnić. Zależy to od rodzaju obligacji, które kupili obligatariusze. Dlatego najpierw każdy z nich powinien dokładnie zapoznać się z treścią warunków emisji obligacji i ustalić kilka podstawowych rzeczy.
- Przede wszystkim każdy z obligatariuszy powinien jeszcze raz szczegółowo zapoznać się z treścią warunków emisji obligacji, ustalić czy i jakie zostały ustanowione zabezpieczenia oraz kto jest administratorem zabezpieczeń. Następnie każdy z obligatariuszy powinien podjąć decyzję co do dalszych kroków zmierzających do uzyskania zaspokojenia wierzytelności z obligacji – tłumaczy mec. Sergiusz Kielian.
W związku z tym artykuł będzie podzielony na konkretne zagadnienia tak aby każdy mógł w szybki sposób odnaleźć interesujący go temat.
Spis treści:
- Sprawdź jakie masz obligacje: zabezpieczone czy niezabezpieczone
- Jeśli posiadasz obligacje zabezpieczone, to ustal administratora zabezpieczeń
- Rodzaj posiadanych obligacji, a postępowanie restrukturyzacyjne
- Obligatariusze w postępowaniu restrukturyzacyjnym
- Różne kategorie wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym
- Jak działać w postępowaniu restrukturyzacyjnym – na własną rękę czy wspólnie?
- Dochodzenie swoich należności poza postępowaniem restrukturyzacyjnym
- Czy termin zapadalności obligacji ma znaczenie?
- Czy mogę skorzystać z opcji put, czyli tzw. opcji wykupu?
- Jak może zakończyć się postępowanie restrukturyzacyjne?
- Co się stanie gdy Getback ogłosi upadłość?
- Czy istnieje ryzyko, że w ogóle nie odzyskam swoich należności z tytułu obligacji?
- Czy mogę odzyskać swoje należności od pośrednika, który zaoferował mi obligacje Getback?
- Gdzie szukać pomocy?
1. Sprawdź jakie masz obligacje Getback: zabezpieczone czy niezabezpieczone
Pierwszą rzeczą jaką powinien ustalić każdy obligatariusz spółki Getback to rodzaj posiadanych obligacji. Sprawdź dokładnie w warunkach emisji obligacji czy na posiadanych przez Ciebie obligacjach są ustanowione jakieś zabezpieczenia. Od tego zależy np. sposób udziału danego obligatariusza w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
- W sensie prawnym sytuacja poszczególnych obligatariuszy będzie się różnić w zależności od rodzaju obligacji, które zostały objęte przez danego obligatariusza. Inna jest sytuacja obligatariuszy, którzy nabyli obligacje niezabezpieczone, a inna tych obligatariuszy, którzy nabyli obligacje zabezpieczone. Co więcej, także w zakresie obligacji zabezpieczonych inaczej może kształtować się sytuacja obligatariuszy w zależności od rodzaju ustanowionych zabezpieczeń. Kwestia ta ma istotne znaczenie z perspektywy podejmowanych działań zmierzających do uzyskania zaspokojenia wierzytelności z obligacji – wskazuje mec. Sergiusz Kielian.
Podsumowując, pierwszą grupą wierzycieli są osoby posiadające obligacje zabezpieczone. W ramach tej grupy można podzielić obligatariuszy na tych, których obligacje są zabezpieczone na majątku dłużnika, czyli spółki Getback albo na majątku innego podmiotu. Drugą grupę stanowią osoby, które objęły obligacje niezabezpieczone.
2. Jeśli posiadasz obligacje zabezpieczone Getback, to ustal administratora zabezpieczeń
Jeśli posiadasz obligacje zabezpieczone, twoja pozycja jest uprzywilejowana względem pozostałych obligatariuszy. Dzięki temu możesz odzyskać zainwestowane pieniądze poprzez zaspokojenie z przedmiotu zabezpieczenia. Co to oznacza?
- Przykładem może być zabezpieczenie wierzytelności z obligacji poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości należącej do emitenta. W przypadku zbycia takiej nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego pierwszeństwo zaspokojenia z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości przysługuje obligatariuszom, których obligacje były zabezpieczone na tej nieruchomości. Pozostali wierzyciele (także obligatariusze innych serii) będą mogli partycypować w podziale środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości dopiero w sytuacji, gdy obligatariusze zabezpieczeni uzyskają pełne zaspokojenie ich wierzytelności – mówi partner w kancelarii prawnej Kielian i Wspólnicy.
Co ważniejsze, tych wierzytelności może dochodzić wyłącznie ustanowiony przez emitenta tj. Getback, administrator zabezpieczeń (hipoteki lub zastawu) i to do niego należy się zgłosić.
3. Rodzaj posiadanych obligacji, a postępowanie restrukturyzacyjne
Z mocy prawa w postępowaniu restrukturyzacyjnym biorą udział osoby posiadające obligacje niezabezpieczone oraz obligacje zabezpieczone na majątku podmiotu innego niż Getback. Natomiast układem nie są objęte osoby posiadające obligacje zabezpieczone na majątku Getback.
- Zasadą jest, że układ nie dotyczy tych wierzycieli, którzy posiadają wierzytelności zabezpieczone na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską (przynajmniej w zakresie, w jakim te wierzytelności znajdują pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia). Jest to uzasadnione tym, że tacy wierzyciele nie muszą zawierać układu z dłużnikiem, gdyż dysponują zabezpieczeniem na majątku dłużnika, który jest (albo powinien być) w stanie zaspokoić ich wierzytelności w całości – tłumaczy ekspert.
Natomiast taki wierzyciel pomimo dysponowania zabezpieczeniem może zostać objęty układem, ale musi w tym celu złożyć stosowne oświadczenie. Jak wynika ze złożonego przez GetBack wniosku restrukturyzacyjnego grupa obligatariuszy zabezpieczonych na majątku GetBack jest bardzo mała, wobec czego powyższe reguły dotyczą niewielkiej grupy obligatariuszy. Dokładnie suma wierzytelności zabezpieczonych na majątku Getback wynosi trochę ponad 90 mln zł.
- Co istotne, obligatariusze, którzy posiadają obligacje zabezpieczone na majątku podmiotu innego niż GetBack – niezależnie od tego, że ich wierzytelności są objęte układem oraz jakie propozycje układowe zostały przedstawione w toku postępowania restrukturyzacyjnego – mogą dochodzić swoich należności w pełnej wysokości z ustanowionych zabezpieczeń (w tym prowadzić egzekucję z tego przedmiotu) zgodnie z warunkami emisji obligacji – dodaje mec. Sergiusz Kielian.
Taki obligatariusz bierze więc udział w postępowaniu restrukturyzacyjnym od samego początku z mocy prawa, bez względu na swoją chęć udziału i nie musi w tym zakresie składać żadnych dodatkowych oświadczeń. Jednocześnie może próbować odzyskać swoje należności z ustanowionych zabezpieczeń na majątku innego podmiotu niż Getback.
4. Obligatariusze w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Istotą przyjęcia układu przez wierzycieli jest umożliwienie dłużnikowi uregulowania swoich zobowiązań na zmodyfikowanych warunkach, co byłoby niemożliwe bez przyjęcia takiego układu.
- Na dzisiaj, w związku z otwarciem wobec GetBack postępowania restrukturyzacyjnego obligatariusze mogą wypowiedzieć się co do propozycji układowych przedstawionych przez GetBack (zaakceptować ją, wnosić o przyjęcie innej propozycji lub odmówić przyjęcia propozycji). Należy pamiętać, że dysponentami takiego układu są wierzyciele, co oznacza, że żaden układ nie zostanie przyjęty bez woli większości wierzycieli – zaznacza mec. Sergiusz Kielian.
5. Różne kategorie wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym
Getback we wniosku zaproponował podział wierzycieli na 3 kategorie. Do której grupy należysz? Nie jest to bez znaczenia ponieważ obligatariuszy różnią propozycje układowe przedstawione przez GetBack. W związku z tym od tego zależy sposób spłaty wierzytelności z obligacji.
- Jeżeli chodzi o przyporządkowanie obligatariuszy do poszczególnych grup wierzycieli, to w skład pierwszej grupy wchodzą obligatariusze posiadający obligacje wyemitowane przez GetBack, które nie są zabezpieczone na majątku GetBack oraz nie są zabezpieczone na majątku zamkniętych funduszy inwestycyjnych, których portfelami wierzytelności zarządza GetBack. Oznacza to, że w skład pierwszej grupy wchodzą (1) obligatariusze posiadający obligacje niezabezpieczone oraz (2) obligatariusze posiadający obligacje zabezpieczone na majątku innego podmiotu niż GetBack lub fundusz inwestycyjny zamknięty zarządzany przez GetBack. W drugiej grupie nie występują wierzyciele będący obligatariuszami. Znajdują się w niej podmioty publicznoprawne, czyli np. Urzędy Skarbowe, Skarb Państwa, czy ZUS. W skład trzeciej grupy wchodzą wszyscy obligatariusze, którzy nie znajdują się w pierwszej grupie, tj. obligatariusze posiadający obligacje zabezpieczone na majątku GetBack lub na majątku funduszu inwestycyjnego zamkniętego zarządzanego przez GetBack – tłumaczy partner w kancelarii prawnej Kielian i Wspólnicy.
A co jeśli zaliczam się do dwóch kategorii wierzycieli?
- Jeśli dany obligatariusz posiada obligacje należące do pierwszej grupy oraz trzeciej grupy, to będzie przyporządkowany do obu tych grup, w zależności od rodzaju obligacji, które posiada – dodaje.
6. Jak działać w postępowaniu restrukturyzacyjnym – na własną rękę czy wspólnie?
Obligatariuszy reprezentuje kurator powołany przez sąd, przed którym toczy się postępowanie restrukturyzacyjne. Jednak każdy z obligatariuszy może zwrócić się do sędziego-komisarza z wnioskiem o umożliwienie mu działania w tym postępowaniu samodzielnie lub przez wybranego pełnomocnika. Aby ubiegać się o prawo do działania osobiście należy wykazać, że jest się uprawnionym z obligacji, czyli udowodnić stosownymi dokumentami, że posiadamy obligacje Getback.
To ważne bo obligatariusze, którzy nie będą zgadzać się na przyjęcie konkretnych propozycji układowych, mogą głosować przeciwko układowi oraz wnosić zastrzeżenia do przyjętego układu po dopuszczeniu ich do osobistego udziału w postępowaniu, tzn. bez pośrednictwa kuratora.
- Z praktyki mogę powiedzieć, że w przypadku problemów emitenta lepsze rezultaty osiągają ci obligatariusze, którzy wykazują aktywność na wczesnym etapie postępowania. Niejednokrotnie w takich sytuacjach liczy się czas reakcji. W przypadku działań zorganizowanych, z oczywistych względów o szybkość reakcji trudniej. Z drugiej strony działania zorganizowane pozwalają obligatariuszom na zmniejszenie kosztów dochodzenia swoich wierzytelności, a także mogą bardziej „mobilizująco” wpływać na emitenta – wskazuje mec. Sergiusz Kielian.
7. Dochodzenie swoich należności poza postępowaniem restrukturyzacyjnym
Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie stanowi przeszkody do dochodzenia swoich należności w sądzie. Tylko pamiętaj, że w tej sytuacji obligacje danej serii muszą być już wymagalne.
- Jeśli chodzi o możliwości obligatariuszy w zakresie dochodzenia wierzytelności z obligacji poza postępowaniem restrukturyzacyjnym GetBack, to jeśli zgodnie z warunkami emisji obligacji danej serii obligacje są już wymagalne (czy to na skutek nadejścia dnia wykupu, czy wskutek naruszenia przez emitenta warunków emisji obligacji powodującego wcześniejszą wymagalność wierzytelności, np. z uwagi na przewidzianą w warunkach emisji klauzulę cross-default) obligatariusze mogą wystąpić przeciwko GetBack z roszczeniem o zapłatę całej kwoty wykupu obligacji w postępowaniu sądowym – powiedział Strefie Inwestorów mec. Sergiusz Kielian.
Natomiast istnieje pewne ograniczenie natury praktycznej. Mianowicie w toku postępowania restrukturyzacyjnego GetBack, nie można prowadzić postępowań zabezpieczających oraz egzekucyjnych co do wierzytelności obligatariuszy, które są objęte układem.
- Po otwarciu przyspieszonego postępowania układowego obligatariusze, których wierzytelności są objęte z mocy prawa układem (a jest to znakomita większość obligatariuszy GetBack) nie mogą wszcząć przeciwko GetBack postępowań zabezpieczających oraz egzekucyjnych, zaś postępowania, które toczyły się przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego ulegają zawieszeniu – dodaje ekspert.
Innymi słowy, nawet jeżeli sąd zasądzi zwrot Twojej należności od Getback, to w toku postępowania restrukturyzacyjnego spółki jako obligatariusz nie będziesz mógł rozpocząć egzekucji swojej wierzytelności.
- Należy także dodać, że z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ wszelkie postępowania zabezpieczające oraz egzekucyjne wszczęte przeciwko GetBack przed 10 maja br. (tj. przed otwarciem przyspieszonego postępowania układowego), które dotyczą wierzytelności objętych układem ulegną umorzeniu z mocy prawa. Jest to uzasadnione tym, że z chwilą zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego z uwagi na przyjęcie układu zmieniają się zasady, na jakich dłużnik ureguluje swoje zobowiązania wobec wierzycieli, których dotyczy układ – kontynuowanie w takim przypadku postępowań zabezpieczających oraz egzekucyjnych unicestwiałoby skutki układu – wskazuje mec. Sergiusz Kielian.
8. Czy termin zapadalności obligacji ma znaczenie?
Jak wskazuje mec. Kielian, wierzytelności wynikające z obligacji wchodzą do układu bez względu na termin ich zapadalności. Z punktu widzenia terminu zapadalności obligacji sytuacja obligatariuszy w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest zatem identyczna.
9. Czy mogę skorzystać z opcji put, czyli tzw. opcji wykupu?
Opcja put, czyli tzw. opcja wykupu to mechanizm umożliwiający obligatariuszom żądanie wykupu ich obligacji przez emitenta lub odkupu przez inny podmiot, który takie zobowiązanie na siebie przyjął.
- Jeżeli chodzi o zobowiązanie GetBack z takiej opcji, to w zakresie obligacji objętych układem z mocy prawa nie może ono być wykonane w toku postępowania restrukturyzacyjnego z uwagi na fakt, iż Prawo restrukturyzacyjne wprost zabrania dłużnikowi (oraz zarządcy) spełniania świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem. Innymi słowy, uprawnienie po stronie obligatariuszy pozostaje aktualne i możliwe do zrealizowania, tzn. obligatariusze mogą złożyć GetBack takie żądania, ale GetBack nie będzie mógł ich wykonać w toku postępowania restrukturyzacyjnego. W przypadku natomiast, gdyby zobowiązanie z opcji put przyjął na siebie podmiot trzeci (niebędący emitentem), to nie widzę przeszkód, aby takie uprawnienie nie mogło być skutecznie dochodzone przez obligatariuszy – tłumaczy mecenas.
10. Jak może zakończyć się postępowanie restrukturyzacyjne?
Postępowanie restrukturyzacyjne może zakończyć się na kilka sposobów. Po pierwsze, obligatariusze mogą przyjąć zaproponowane przez Getback propozycje układowe. Wtedy będą odzyskiwać swoje należności zgodnie z przyjętym układem. Jeśli GetBack nie będzie wywiązywał się z przyjętego układu, obligatariusze będą mogli żądać uchylenia układu, a także rozpocząć postępowania egzekucyjne wobec spółki. To jest optymistyczna wersja.
Drugim scenariuszem jest sytuacja gdy wierzyciele nie zgodzą się na zaproponowane przez Getback warunki. Wtedy spółka będzie miała obowiązek spełnić wszystkie zobowiązania zgodnie z ich pierwotną treścią. Co ważniejsze, takie zakończenie sprawy może wiązać się z jedną ważną korzyścią dla obligatariuszy.
- W przypadku, gdy postępowanie zakończy się po zatwierdzeniu spisu wierzytelności obligatariusze zyskają tytuł egzekucyjny przeciwko emitentowi. W przyszłości taki tytuł może znacznie ułatwić prowadzenie egzekucji przeciwko GetBack, gdyż nie będzie konieczności uzyskania przeciwko GetBack wyroku zasądzającego należności z obligacji – tłumaczy mec. Kielian.
W wyniku umorzenia przyspieszonego postępowania układowego, może także dojść do otwarcia wobec GetBack postępowania sanacyjnego lub nawet ogłoszenia upadłości.
11. Co się stanie gdy Getback ogłosi upadłość?
W przypadku upadłości emitenta uprzywilejowaną pozycję będą miały osoby posiadające obligacje zabezpieczone na majątku spółki.
- W przypadku obciążenia konkretnego składnika majątku GetBack na rzecz określonej grupy obligatariuszy taki składnik majątku stanowi odrębną masę upadłości, z likwidacji której środki przypadają w pierwszej kolejności obligatariuszom zabezpieczonym na tym majątku. Dopiero po pełnym zaspokojeniu wszystkich wierzycieli dysponujących zabezpieczeniem na danym składniku majątku GetBack pozostałe środki z likwidacji tego przedmiotu wejdą do ogólnej masy upadłości i będą służyły zaspokojeniu wszystkich pozostałych wierzycieli – tłumaczy mec. Kielian.
12. Czy istnieje ryzyko, że w ogóle nie odzyskam swoich należności z tytułu obligacji?
Jak ocenia ekspert, mogłoby się to wydarzyć np. w sytuacji, gdyby w toku postępowania upadłościowego nie wystarczyło jakichkolwiek środków pochodzących z likwidacji majątku Getback na zaspokojenie wierzytelności obligatariuszy, co skutkowałoby likwidacją emitenta, ale jego zdaniem taki scenariusz trudno sobie dzisiaj wyobrazić.
- W przypadku obligacji zabezpieczonych rzeczowo, np. poprzez ustanowienie hipoteki lub zastawu rejestrowego (zakładając, że nie ma wierzycieli uprawnionych z wyższym pierwszeństwem) niewyegzekwowanie choćby części wierzytelności wydaje się mało realne z uwagi na pierwszeństwo tych obligatariuszy w zaspokojeniu z przedmiotu stanowiącego zabezpieczenie. Należy jednak zaznaczyć, że poziom zaspokojenia wierzytelności obligatariuszy zależy w dużej mierze od realnej wartości przedmiotu zabezpieczenia, która ze względu na realia rynkowe może okazać się niższa niż wycena sporządzona przy emisji obligacji. W przypadku natomiast obligacji niezabezpieczonych takiego ryzyka nie da się wyeliminować całkowicie, trudno jednak na tym etapie przedstawić co do tego jakiekolwiek wiarygodne prognozy. W dużej mierze zależy to od wielkości zobowiązań GetBack, struktury ustanowionych zabezpieczeń rzeczowych na majątku GetBack, jak również od tego czy GetBack zachowa zdolność do generowania przychodów – tłumaczy mec. Kielian.
13. Czy mogę odzyskać swoje należności od pośrednika, który zaoferował mi obligacje Getback?
W pewnych przypadkach możesz dochodzić swoich należności od tzw. pośredników, czyli banków czy firm inwestycyjnych, które zaoferowały Ci kupo obligacji Getback.
- Co do ewentualnego odszkodowania, to każdą sytuację należy rozpatrywać indywidualnie. Zarzutem jaki potencjalnie może zostać postawiony podmiotom oferującym obligacje jest tzw. misselling, który można w uproszczeniu przedstawić jako świadome lub nieświadome wprowadzenie klienta w błąd co do mechanizmu funkcjonowania oferowanego instrumentu, jego funkcji oraz zastosowania, skutkującego decyzją klienta o nabyciu określonych instrumentów finansowych, której by nie podjął, gdyby podmiot oferujący przedstawił rzeczywisty mechanizm funkcjonowania danego instrumentu, w szczególności ryzyk związanych z jego nabyciem. Jeżeli istotnie obligacje były oferowane jako lokata lub produkt strukturyzowany, to byłoby to niezgodne z naturą dłużnego papieru wartościowego jakim jest obligacja – wskazuje mec. Kielian.
Jednak w praktyce udowodnienie powyższego może napotkać istotne trudności.
- Należy jednak pamiętać, że w praktyce zapisy na obligacje są składane na podstawie dokumentacji ofertowej, która jednoznacznie opisuje naturę oferowanego papieru wartościowego i prawa z nim związane, jak również czynniki ryzyka wynikające z jego nabycia. Wykazanie więc, że obligacje były oferowane jako lokata lub produkt strukturyzowany może napotkać na istotne ograniczenia praktyczne – ocenia ekspert.
14. Gdzie szukać pomocy?
W przypadku obligacji zabezpieczonych interesy obligatariuszy chroni ustanowiony przez Getback administrator zabezpieczeń. Jego rolą jest realizacja ustanowionych zabezpieczeń. Koszty działania administratora ponosi emitent i nie powinny one obciążać obligatariuszy.
O uzyskanie bezpłatnej pomocy obligatariusze będący konsumentami mogą ubiegać się u Miejskiego lub Powiatowego Rzecznika Konsumentów. Pomoc taką świadczą również organizacje konsumenckie, np. Federacja Konsumentów lub Stowarzyszenie Konsumentów Polskich.
Ponadto powstało także Stowarzyszenie Obligatariuszy Getback, które celem jest zapewnienie ochrony praw obligatariuszy w ramach aktualnie trwających i przyszłych postępowań.
