Alert europejski: „Fast fashion” na cenzurowanym. Do 2030 r. wyroby włókiennicze wprowadzane na rynek UE będą trwałe i nadające się do recyklingu

Pod koniec marca br. Komisja Europejska przyjęła ostateczny kształt „Strategii UE na rzecz zrównoważonych tekstyliów”. Jest to kolejne działanie wynikające z ambicji politycznych w obszarze walki z zanieczyszczeniem środowiska poprzez realizację założeń GOZ. Dla producentów odzieży oznacza to więcej obowiązków, nie tylko tych administracyjnych…

Obszar

30 marca br. Komisja Europejska przyjęła „Strategię UE na rzecz zrównoważonych tekstyliów” (EU Strategy for sustainable and circular textiles). Dokument ten – o charakterze strategicznym – jest kolejną inicjatywą bezpośrednio wynikającą z Planu działania na rzecz GOZ z 2020 roku. Plan ten zidentyfikował tekstylia jako jeden z kluczowych kategorii produktów, który wymaga podjęcia pilnych działań w związku z wysokim zzuciem zasobów oraz znaczącym wpływem na środowisko. Jako podstawę do stworzenia obecnie omawianej Strategii wykorzystano wnioski Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), która wielokrotnie podkreślała, że sektor tekstyliów w Europie znajduje się na czwartym miejscu w kontekście niekorzystnego wpływu na środowisko – tuż po sektorze produkcji żywności, sektorze budynków oraz transporcie.

Jak podaje Komisja: „W latach 2000–2015 produkcja wyrobów włókienniczych na świecie wzrosła niemal dwukrotnie, a do 2030 r. konsumpcja odzieży i obuwia ma wzrosnąć o 63% – z 62 mln ton obecnie do 102 mln ton w 2030 r. W UE konsumpcja wyrobów włókienniczych na świecie, z których większość pochodzi z przywozu, ma obecnie średnio czwarty co do wielkości negatywny wpływ na środowisko i zmianę klimatu oraz trzeci co do wielkości wpływ na zużycie wody i użytkowanie gruntów z perspektywy globalnego cyklu życia. Co roku w UE wyrzuca się około 5,8 mln ton wyrobów włókienniczych, czyli około 11 kg na osobę4, a co sekundę gdzieś na świecie ładunek jednej ciężarówki z wyrobami włókienniczymi trafia na składowisko lub jest spalany”.

Strategia przedstawia wizję Komisji dot. rozwoju przemysłu tekstylnego i wymienia szereg kluczowych działań, które Komisja zamierza podjąć. Kluczowym założeniem dokumentu jest sprawienie, aby do 2030 r. tekstylia wprowadzone na rynek UE były trwałe i nadawały się do recyklingu. W tym kontekście organ wykonawczy UE szczególny nacisk położył na produkcję włókien z materiałów pochodzących z recyklingu, które są wolne od niebezpiecznych substancji i produkowane w sposób przyjazny dla środowiska, przy jednoczesnym poszanowaniu praw społecznych.

„Do 2030 r. wyroby włókiennicze wprowadzane na rynek UE będą trwałe i nadające się do recyklingu, w znacznym stopniu wykonane z włókien wtórnych, wolne od substancji niebezpiecznych i produkowane z poszanowaniem praw socjalnych i środowiska. Konsumenci będą dłużej korzystali z wysokiej jakości wyrobów włókienniczych po przystępnej cenie, szybka moda wyjdzie z mody, a opłacalne ekonomicznie usługi w zakresie ponownego użycia i naprawy będą powszechnie dostępne. W konkurencyjnym, odpornym i innowacyjnym sektorze włókienniczym producenci będą ponosili odpowiedzialność za swoje produkty w całym łańcuchu wartości, także wtedy, gdy staną się one odpadami. Ekosystem włókienniczy o obiegu zamkniętym będzie się rozwijał dzięki wystarczającym zdolnościom w zakresie innowacyjnego recyklingu włókien, natomiast spalanie i składowanie wyrobów włókienniczych zostanie ograniczone do minimum”.

Ścieżka legislacyjna

Prace nad dokumentem prowadzone były przez 2 Dyrekcje Generalne: Dyrekcję Generalną ds. Środowiska (DG ENV) - Departament ds. GOZ (ENV.B) oraz Wydział ds. GOZ, Zrównoważonej Produkcji i Konsumpcji (ENV.B.1) oraz Dyrekcję Generalną ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP (DG GROW) – Departament ds. Ekosystemów w zakresie chemii oraz produktów spożywczych (GROW.F) oraz nieistniejący już Wydział ds. Turystyki, przemysłu włókienniczego i kreatywnego (GROW.F.4).

Wstępne konsultacje (pre-konsultacje) niniejszej inicjatywy zostały uruchomione w styczniu 2021 r. i trwały przez 4 tygodnie. Już w maju tego samego roku zostały uruchomione właściwe konsultacje publiczne (kwestionariusz), w których swoje stanowiska przedstawiło prawie 550 osób i podmiotów (najwięcej stanowisk pochodziło z Niemiec – 21%, jednakże w czołówce państw zainteresowanych znalazły się także podmioty spoza UE np. z Australii).

Dokument został skierowany do prac w Parlamencie Europejskim. Wśród komisji, które zostały wyznaczone do procedowania Strategii wybrane zostały m.in.: Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) [komisja przewodząca pracom], Komisja Rozwoju (DEVE) oraz Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE). Prace Parlamentu Europejskiego rozpoczęły się w lipcu ubiegłego roku i formalnie zakończyły się 1 czerwca br. przyjęciem oficjalnych zaleceń – za przyjęciem dokumentu głosowało 600 europarlamentarzystów.

Masz biznes na bakier z ekologią? Będziesz płacić – zadba o to Komisja Europejska

Co z tego wynika?

Wśród kluczowych działań, które zostały zawarte w strategii Komisja Europejska wymienia:

• Wprowadzenie obowiązkowych wymogów dot. ekoprojektu.

• Zaprzestanie niszczenia niesprzedanych lub zwróconych wyrobów włókienniczych.

• Zwalczanie zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku.

• Wprowadzenie wymogów informacyjnych i cyfrowego paszportu produktu.

• Twierdzenie dotyczące ekologiczności w przypadku prawdziwie zrównoważonych wyrobów włókienniczych.

• Rozszerzona odpowiedzialność producenta oraz wspieranie ponownego użycia i recyklingu odpadów włókienniczych.

• Stworzenie ścieżki przejściowej dla ekosystemu włókienniczego przyszłości.

• Odwrócenie nadprodukcji i nadmiernej konsumpcji odzieży: aby szybka moda wyszła z mody.

• Zapewnienie uczciwej konkurencji i zgodności na dobrze funkcjonującym rynku wewnętrznym.

• Wspieranie badań, innowacji i inwestycji.

• Rozwijanie umiejętności potrzebnych do transformacji ekologicznej i cyfrowej.

• Rozwiązanie problemów związanych z wywozem odpadów włókienniczych

Strategia określiła także szereg inicjatyw legislacyjnych, które zostaną przygotowane w celu realizacji założeń przedstawionych w dokumencie. Wśród nich znalazły się m.in.:

• Obecnie procedowana dyrektywa ws. „greenwashingu”.

• Przegląd dyrektywy ws. odpadów (inicjatywa planowana na IV kwartał 2023 r.), który zharmonizowałby kwestie ROP (rozszerzonej odpowiedzialność producenta) w odniesieniu do tekstyliów.

• Zmiana rozporządzenia ws. przemieszczania odpadów (WSR).

• Przegląd rozporządzenia w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), który uwzględni obecność substancji niebezpiecznych stosowanych w wyrobach włókienniczych (inicjatywa planowana na IV kwartał 2023 r.).

Opracował Michał Partyka: ekspert w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej oraz doradca strategiczny sektora energetycznego, ciepłowniczego oraz przemysłowego. Absolwent trzech kierunków studiów związanych z: bezpieczeństwem narodowym, zarządzaniem strategicznym oraz energetyką (SGH). Obecnie uczestnik studiów MBA na INE PAN.

Zielona rewolucja w branży spożywczej i budownictwie. Konopie jako ekoalternatywa dla mięsa i drewna