W Warszawie powstaje najwyższy budynek w Europie. To sygnał, że klątwa wieżowców może dotknąć Polskę już w 2019 roku
Drukowanie pieniądza przez banki centralne znów doprowadzi do przegrzania na rynku nieruchomości, a najwyższe wieżowce będą oddawane do użytku wtedy, gdy będzie się zaczynała recesja – ostrzega ekspert Mises Institute. Tłumaczymy, czym jest klątwa wieżowców.
Polityka banków centralnych pozostaje super-luźna, więc historia będzie się powtarzała, znów dojdzie do przegrzania rynku nieruchomości. Klątwa wieżowców znów przypomni o sobie, już niedługo – mówi w swojej świeżo wydanej książce “The Skyscraper Curse: And How Austrian Economists Predicted Every Major Economic Crisis of the Last Century” Mark Thornton, analityk Mises Institute. Publikację można pobrać bezpłatnie ze strony www think tanku.
Co to jest klątwa wieżowców
Działanie klątwy wieżowców odkrył Andrew Lawrence, analityk banku Dresdner Kelinwort Benson, w roku 1999. Zauważył on, że rekordowo wysokie wieżowce są kończone lub oddawane do użytku w szczycie gospodarczej prosperity, w apogeum gorączki na rynku nieruchomości. Imponujące wieże ze szkła i stali to efekt przeinwestowania, do którego dochodzi zazwyczaj na skutek łatwego dostępu do taniego pieniądza. A więc klątwę napędza super-łagodna polityka pieniężna banków centralnych. Lawrence opisał mechanizm działania klątwy w publikacji “The Curse Bites: Skyscraper Index Strikes”.
Wielokrotnie dokładniejsze badania na temat tegoż mechanizmu podejmował Mark Thornton. Według niego, historia powtarzała się wielokrotnie w różnych miejscach na świecie.
1. Klątwa wieżowców – przykłady historyczne ze świata
Co ma wspólnego klątwa wieżowców z giełdą?
Zazwyczaj gdy kończona jest budowa rekordowego wieżowca, nadchodzi kryzys w gospodarce. Wiadomo nie od dziś, że recesja wiąże się niemal automatycznie ze złym okresem na giełdzie. Jeśli chodzi o historię rynku amerykańskiego od 1921 roku, to tylko 3 spośród 16 recesji nie spowodowały bessy na giełdzie.
2. Notowania S&P500 na tle recesji
Przypomnijmy, że obecnie rekord (828 m) należy do wieżowca Burj Khalifa (Burdż Chalifa) stojącego w Dubaju. Budynek został wykańczony w latach 2008-09, podczas ostatniego kryzysu finansowego. Oddany do użytku został w styczniu 2010 roku, a kilka miesięcy wcześniej Zjednoczone Emiraty Arabskie popadły w poważne problemy finansowe (rządowy fundusz inwestycyjny ogłosił wtedy niewypłacalność, doszło do wyprzedaży obligacji tego kraju).
Zobacz także: Mija 10 lat od kryzysu finansowego z 2008 roku. Eksperci są zgodni, że kolejny nam nie grozi
Czy klątwa wieżowców może dotknąć Polskę?
Oczywiście, klątwa wieżowców może dotknąć i Polskę. Zresztą, nie raz i nie dwa już to robiła! Najwyższy przedwojenny warszawski budynek Prudential oddano do użytku w 1933 roku, w apogeum Wielkiego Kryzysu. Pałac Kultury i Nauki został ukończony w 1955 roku, a w 1956 roku polską gospodarkę dotknął poważny kryzys. Po tym jak oddano do użytku pod koniec lat 70-tych kilka wysokich wieżowców w stolicy (Intraco, Intraco II, Novotel) Polska zbankrutowała w 1981 roku. Gdy otwierano podwoje Deawoo Tower (Warsaw Trade Tower) w 1999 roku, właśnie zaczynało się spowolnienie gospodarcze, które miało potrwać 3 lata.
Niepokoić więc może fakt, że na rok 2020 przewidziane jest oddanie do użytku wieżowca, który będzie wyższy niż PKiN i będzie najwyższym budynkiem w Unii Europejskiej. Chodzi o Varso Tower, który ma mieć 310 m wysokości. To mogłoby wskazywać, że już w 2019, a najpóźniej w 2020 roku polska gospodarka – jeśli klątwa wieżowców ma się wypełnić – powinna wejść w recesję.
Nie jest to scenariusz S-F. Wystarczy przypomnieć sobie, od jak dawna stopy procentowe w Polsce są na rekordowo niskim poziomie.
3. Główna stopa procentowa w Polsce (linia) na tle indeksu koniunktury w budownictwie (kolumny)
Oczywiście, należy pamiętać, że klątwa wieżowców nie działa zawsze. Oraz, że nie zawsze jest dokładnym wskaźnikiem: proces budowy wieżowca trwa latami, może się opóźniać z różnych powodów (bankructwo firmy budowlanej, problem z materiałami czy pracownikami). Tym niemniej, pnący się do góry wieżowiec Varso Tower powinien działać jak lampka ostrzegawcza...
Źródła wykresów: 1. M. Thornton (2018), 2. Yardeni Research, 3. Trading Economics
