Alert europejski: Kolejny krok na drodze do uproszczeń, czyli przyspieszenie w obszarze mechanizmów zdolności wytwórczych

12 marca br. Komisja Europejska opublikowała nowy raport dotyczący aktualnego procesu zatwierdzania mechanizmów zdolności wytwórczych w UE. Wraz z dokumentem organ wykonawczy UE zaprezentował również propozycje uproszczenia ww. procesu. Działanie Komisji Europejskiej w tym obszarze docelowo przyspieszy procedury notyfikacyjne zarówno nowych mechanizmów, jak i zmian wprowadzanych przez państwa członkowskie do tych już istniejących.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY 

Mechanizm zdolności wytwórczych a dekarbonizacja

Jak informuje Komisja Europejska we wstępie do opublikowanego raportu „Unijne ramy dotyczące mechanizmów zdolności wytwórczych zostały ustanowione w celu umożliwienia i lepszej koordynacji wprowadzania tymczasowego dodatkowego narzędzia pozwalającego systemowi energetycznemu zapewnić wystarczającą (w tym elastyczną) moc do zaspokojenia popytu w perspektywie średnio- i długoterminowej. Mechanizmy te wspierają również dekarbonizację systemu energetycznego oraz integrację rosnącego udziału zmiennych źródeł odnawialnych. Po bezprecedensowym kryzysie energetycznym, z jakim Unia mierzyła się w ostatnich latach, pojawiły się dodatkowe obawy dotyczące bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Rynek wewnętrzny energii elektrycznej odegrał kluczową rolę w przezwyciężaniu wyzwań związanych z kryzysem, umożliwiając państwom członkowskim wzajemne poleganie na swoich zasobach. W następstwie kryzysu oraz w kontekście zwiększonych ambicji dotyczących rozwoju odnawialnych źródeł energii i celów dekarbonizacyjnych UE, dobrze zaprojektowane mechanizmy mocy mogą odegrać istotną rolę w zapewnieniu adekwatności zasobów. Jednocześnie powinny one gwarantować prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, ułatwiać wdrażanie technologii o najniższej emisji dwutlenku węgla oraz minimalizować koszty dla konsumentów”.

Mechanizmy zdolności wytwórczych są więc fundamentem bezpieczeństwa energetycznego – zwłaszcza dla państwa takich jak Polska. Punktem wyjścia do obecnych działań Komisji Europejskiej w obszarze usprawnień jest art. 69 ust. 3 rozporządzenia w odniesieniu do poprawy struktury unijnego rynku energii elektrycznej, który został dodany nowelizacją z czerwca 2024 roku. Artykuł ten mówi wprost, że:

„Do dnia 17 stycznia 2025 r. Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie szczegółowy raport oceniający możliwości usprawnienia i uproszczenia procesu stosowania mechanizmu mocy na podstawie rozdziału IV niniejszego rozporządzenia, tak aby państwa członkowskie mogły w odpowiednim czasie zaradzić problemom związanym z adekwatnością zasobów. W tym kontekście Komisja zwróci się do ACER o zmianę metodologii europejskiej oceny adekwatności zasobów, o której mowa w art. 23, zgodnie z procedurą określoną w art. 23 i 27, w stosownym zakresie. Do dnia 17 kwietnia 2025 r. Komisja, po konsultacjach z państwami członkowskimi, przedstawi propozycje dotyczące uproszczenia procesu oceny mechanizmów mocy w stosownym zakresie”.

Choć w artykule bezpośrednio podane zostały daty graniczne wielu może zapytać o to, jak aktualna inicjatywa ma się do nowych planów związanych z konkurencyjnością, a także dalszą dekarbonizacją przemysłu i energetyki? Odpowiedź zaś tkwi w szczegółach związanych z nowymi ramami pomocy państwa, które z założenia mają wspierać wdrażanie Czystego Ładu Przemysłowego. O sprawie pisaliśmy już pod koniec lutego.

Kluczowe kwestie wynikające z raportu

Raport, będący pierwszym z opublikowanych dokumentów, koncentruje się na metodologii Europejskiej Oceny Adekwatności Zasobów (ERAA) zatwierdzonej przez ACER. W jego treści znalazło się bezpośrednie wskazanie, że Komisja zwróci się do ACER o zmianę metodologii ERAA w odpowiednim zakresie, we współpracy z Europejską Siecią Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E). Celem jest uproszczenie metodologii w obszarach, które okazały się trudne do wdrożenia. Da to również państwom członkowskim większą elastyczność w uzasadnianiu konieczności mechanizmu mocy poprzez możliwość oparcia się na dodatkowym centralnym scenariuszu referencyjnym w ramach ERAA.

Co istotne, wniosek Komisji do ENTSO-E określa jedynie zakres uproszczenia metodologii. Następnie to właśnie ENTSO-E ma przedstawia szczegółowe projekty metodologii do zatwierdzenia przez ACER, co zgodnie z art. 27 wspomnianego już rozporządzenia nierzadko trwa nawet do dziewięciu miesięcy. Procedura ta obejmuje konsultacje z państwami członkowskimi za pośrednictwem Grupy Koordynacyjnej ds. Energii Elektrycznej (ECG), a także z innymi interesariuszami, takimi jak operatorzy systemów przesyłowych oraz krajowe organy regulacyjne.

Sposób na szybszy proces

Z uwagi na przedłużający się proces zatwierdzania mechanizmów zdolności wytwórczych (często trwający nawet do 2 lat), Komisja Europejska przedstawiła również propozycje uproszczonej procedury pomocy państwa dla mechanizmów mocy, które spełniają wcześniej określone modele docelowe oparte na najlepszych praktykach i które można uznać za ograniczające zakłócenia konkurencji.

Szczegółowe propozycje zostały zawarte w opisywanych już wcześniej przez naszą redakcję CISAF, czyli nowych ramach prawnych dot. pomocy publicznej wspierających założenia Czystego Ładu Przemysłowego. Warto jednak zauważyć, że od naszego tekstu podjęte zostały kolejne działania. 11 marca br. Komisja uruchomiła oficjalne konsultacje publiczne, które będą otwarte dla zainteresowanych stron do 25 kwietnia br.