Alert europejski: gaz w UE - nowe mechanizmy i wyzwania po kryzysie
W obliczu rosnącego zmian na rynku energetycznym, Unia Europejska stawia na intensyfikację współpracy regionalnej oraz modernizację mechanizmów oceny ryzyka. Zmniejszenie zależności od rosyjskiego gazu, rozwój terminali LNG oraz wprowadzenie nowych rozwiązań legislacyjnych to kluczowe elementy strategii mającej na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w Europie.
SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY
Bezpieczeństwo dostaw gazu do UE
W obliczu dynamicznych zmian na unijnym rynku energii, jak i w odpowiedzi na kryzys gazowy, który uległ szczególnemu nasileniu wraz z rosyjskim atakiem na Ukrainę, Unia Europejska podjęła szereg działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu. Jednym z kluczowych elementów tych aktywności był mechanizm regionalnej współpracy, który miał – i wciąż ma – na celu koordynację działań w obliczu zagrożeń dla bezpieczeństwa energetycznego całej UE.
W ramach tego mechanizmu wynikającego z rozporządzenia (UE) 2017/1938, powstały określone grupy ryzyka, których zadaniem jest wspólna ocena zagrożeń, a także opracowanie środków zapobiegawczych i awaryjnych. Warto jednak zauważyć, że zmieniające się warunki na rynku gazu, w tym również działania związane z uniezależnieniem się od rosyjskiego gazu, a także wzrost znaczenia LNG, wymusiły na organie wykonawczym UE podjęcie działań mających na celu uproszczenie i zaktualizowanie obecnie funkcjonującego mechanizmu.
Kryzys gazowy oraz zmiany na unijnym rynku
Jak wskazuje Komisja Europejska: „Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku i jej próbie wykorzystania europejskich dostaw energii, udział gazu rosyjskiego w całkowitym imporcie energii do UE spadł dramatycznie z 41% w 2021 roku do około 8% w 2023 roku. Został on w dużej mierze zastąpiony przez LNG z USA, które dostarczyły 46% importu LNG do UE w 2023 roku, a także niezawodne importy gazu przez gazociągi z Norwegii (49% w porównaniu do 30% w 2021 roku), Afryki Północnej (19%) oraz Azerbejdżanu (7%)”.
UE na przestrzeni ostatnich lat systematycznie zwiększała swoje zdolności importowe LNG, rozwijając nowe terminale regazyfikacji i porty oraz stopniowo budując rynek dla skroplonego gazu. Jak podkreśla organ wykonawczy UE: „W latach 2023-2024 moce importowe LNG wzrosły o 70 bcm, a kolejne 60 bcm ma być uruchomione w okresie 2025-2030”.
Ścieżka legislacyjna
Konsultacje publiczne draftu rozporządzenia delegowane zostały uruchomione 17 lipca br. i zakończyły się w połowie sierpnia br. Docelowo nowe rozporządzenie – wraz z załącznikiem – powinno zostać opublikowane w IV kwartale br.
Za przygotowanie projektu, przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych uwag odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Energii (DG ENER) wraz z Departamentem ds. Bezpieczeństwa Energetycznego oraz Relacji Międzynarodowych (ENER.F).
Co z tego wynika?
Formą odpowiedzi na przedstawione zmiany rynkowe jest obecna propozycja dotycząca zmiany struktury współpracy regionalnej. Komisja zamierza więc przyjąć rozporządzenie delegowane w celu aktualizacji składu grup ryzyka w Unii, by odzwierciedlić zmianę zagrożeń transnarodowych. W tym kontekście, zaproponowane zmiany w składzie grup ryzyka mają na celu uproszczenie struktury współpracy oraz lepsze dopasowanie do nowej rzeczywistości energetycznej UE.
Komisja planuje więc: „zmniejszenie liczby regionalnych grup ryzyka, co z kolei zmniejszy obciążenia administracyjne dla państw członkowskich, zapewniając jednocześnie bardziej skoncentrowane i lepsze przygotowanie. Zaktualizowane wspólne oceny ryzyka (docelowo mają być gotowe do października 2026 r.) będą więc dostosowane do nowej sytuacji w zakresie infrastruktury gazowej i rynku. Będzie to korzystne dla krajowych ocen ryzyka i stanowić solidną podstawę do opracowania krajowych planów, które mają zostać powiadomione Komisji w marcu 2027 roku”.
