Alert legislacyjny: Rząd wdraża CRMA i ustanawia ramy polityki surowcowej

Rząd pracuje nad ustawą mającą wdrożyć przepisy rozporządzenia CRMA i wprowadzić środki mające na celu zapewnienie stabilnych, bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Obszar – polityka surowcowa państwa i wdrożenie rozporządzenia CRMA

Projekt ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, w tym do surowców ważnych dla krajowej gospodarki (UC83) ma na celu implementację  Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1252 w sprawie ustanowienia ram na potrzeby zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych (CRMA).

Ścieżka legislacyjna

Projekt ustawy jest przedmiotem prac legislacyjnych rządu. Obecnie znajduje się on na etapie opiniowania.

Polityka surowcowa państwa i organy odpowiedzialne za jej realizację

Opublikowany projekt ustawy ustanawia ramy krajowej polityki surowcowej państwa oraz precyzuje założenia rozporządzenia CRMA.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że CRMA zakłada wsparcie dla tzw. projektów strategicznych czyli inwestycji dotyczących wydobycia, przetwarzania, recyklingu lub substytucji surowców krytycznych mających kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw surowców w UE.

Aby uzyskać takie wsparcie należy złożyć wniosek do Komisji Europejskiej. Gdy KE uzna konkretną inwestycję za strategiczną wówczas może ona korzystać ze szczególnego wsparcia czyli głównie uproszczonych procedur inwestycyjnych.

Rozporządzenie nie zawiera jednak szczegółowych regulacji, dlatego też państwa członkowskie mogą dopracować szczegóły w toku własnej legislacji. Polska skorzystała z tej okazji celem wprowadzenia nowych ram polityki surowcowej państwa.

Wg projektu ustawy za prowadzenie polityki surowcowej państwa odpowiedzialny będzie minister klimatu i środowiska działający na pośrednictwem Głównego Geologa Kraju, który wchłonie kompetencje likwidowanego Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa.

Minister będzie odpowiadał m. in. za: przygotowanie i aktualizację Polityki Surowcowej Państwa, monitorowanie ryzyk dostaw surowców czy reprezentowanie Polski w Europejskiej Radzie ds. Surowców Krytycznych.

Polityka surowcowa będzie aktualizowana co najmniej raz na 5 lat i ma zawierać: diagnozę sytuacji w zakresie gospodarowania złożami, prognozy na minimum dziesięć lat oraz wykaz surowców kluczowych dla polskiej gospodarki.

Projekt zakłada również utworzenie krajowego pojedynczego punktu kontaktowego, który ma być swego rodzaju łącznikiem pomiędzy inwestorami a organami administracji publicznej w zakresie projektów strategicznych. Funkcję tę będzie pełnił minister klimatu i środowiska.

Efektem działania punktu kontaktowego ma być szybki i sprawny proces składania wniosków ws. przyznania konkretnej inwestycji statusu projektu strategicznego. Punkt nie będzie miał uprawnień władczych jak np. wydawanie decyzji administracyjnych.
Wg projektowanych przepisów rząd ma także podejmować działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w tym założyć i prowadzić bazę danych zamkniętych hałd odpadów wydobywczych.

Powołany ma zostać również Międzyresortowy Zespół ds. Polityki Surowcowej Państwa.

Projekt przewiduje także:

• sankcje administracyjne dla przedsiębiorców niewykonujących obowiązków wynikających z CRMA (sprawozdawczość, gotowość kryzysowa, dane o recyklingu),
• odpowiedzialność porządkową wobec jednostek sektora finansów publicznych niewspółpracujących z punktem kontaktowym.

Co z tego wynika? 

Projekt ustawy jest podyktowany nie tylko obowiązkiem wdrożenia rozporządzenia CRAM, ale także koniecznością opracowania polityki surowcowej państwa dostosowanej do otaczającej nas rzeczywistości.

Z jednej strony jest to jak najbardziej słuszna inicjatywa, ponieważ prowadzenie odpowiedzialnej polityki w zakresie gospodarowania surowcami jest o tyle istotne, że to od odpowiedniego wykorzystania surowców zależy  bezpieczeństwo energetyczne państwa oraz efektywna transformacja energetyczna.

Z drugiej strony projekt ustawy to chęć pomocy polskim przedsiębiorcom przy uzyskiwaniu statusu projektów strategicznych dla ich inwestycji. Czasu na składanie wniosków jest niewiele, więc organizacyjno-koordynacyjna pomoc państwa jest tutaj na wagę złota.
Jednak nawet największa liczba inwestycji strategicznych nie musi się przełożyć na większe bezpieczeństwo państwa, ponieważ kluczowa jest ich efektywność, a nie status nadany przez Brukselę. Warto pamiętać, że rozporządzenie CRMA to odpowiedź UE na porażki jakich doznaje w wyścigu z USA i Chinami w dziedzinie energii oraz przemysłu.

W ostatnim czasie z jednej strony Chińczycy ograniczyli eksport strategicznych surowców do budowy np. paneli PV i są w stanie produkować samochody elektryczne dużo tańsze aniżeli europejskie. Z drugiej strony europejski przemysł jest coraz mniej konkurencyjny, a unijne nowinki jak CBAM są nieskuteczne i nie chronią rynku UE przed zalewem wysokoemisyjnych towarów z Brazylii, Chin czy Stanów Zjednoczonych.

Komisja Europejska poprzez zachęcanie do inwestycji w surowce krytyczne chce nadrobić te straty. Problem polega na tym, że samymi regulacjami bez realnych atutów ekonomicznych nie jest w stanie odwrócić fatalnych dla niej trendów.

Odrębnym wątkiem jest natomiast powołanie organów odpowiedzialnych za politykę surowcową państwa. Próbę budowy zrębów polityki surowcowej państwa należy ocenić pozytywnie, choć nie należy zapominać, że polityka ta jest formułowana ad hoc w związku z koniecznością implementacji rozporządzenia CRMA, co rodzi przypuszczenie, że będzie ona jeszcze wymagała dalszych działań doprecyzowujących.