Alert europejski: Przemysłowe zarządzanie emisjami CO2? Nowa strategia już na początku lutego

Już na początku lutego Komisja Europejska zaprezentuje nowy cel w zakresie redukcji emisji CO2 na 2040 r. Wraz z nim przedstawiona zostanie strategia (komunikat) dot. przemysłowego zarządzania emisjami CO2 odnosząca się do rozwoju technologii CCS/CCU. Dokument ten – w wersji nieoficjalnej – został udostępniony w sieci już kilka dni temu przez portal Contexte Énergie, a my dziś dokonujemy jego syntetycznej analizy.

Obszar:

Jak wynika z dokumentu pn. „W kierunku ambitnego przemysłowego zarządzania emisjami dwutlenku węgla dla UE” (Towards an ambitious Industrial Carbon Management for the EU), pozyskanego przez francuskojęzyczną redakcję:

„Po ostatniej reformie systemu EU ETS emisje przemysłowe muszą spadać w przyspieszonym tempie, aby osiągnąć założony cel na rok 2030. Co więcej, osiągnięcie neutralności klimatycznej całej gospodarki do 2050 r. będzie wymagało pochłaniania dwutlenku węgla, aby zrównoważyć emisje rezydualne z trudnych do zlikwidowania sektorów w UE najpóźniej do 2050 r., a następnie osiągnąć ujemne emisje. Dokładna wielkość tych pozostałych emisji i sektory, których one dotyczą, będą częściowo zależeć od rozwoju technologicznego, stopnia wdrażania idei gospodarki o obiegu zamkniętym i efektywnego gospodarowania zasobami.

Aby osiągnąć ambitny cel na 2040 r. [cel ten zostanie określony w komunikacie na 2040 r., który będzie opublikowany wraz ze strategią] i neutralność klimatyczną do 2050 r., UE będzie musiała być gotowa do wychwytywania co najmniej [50] mln ton CO2 rocznie do 2030 r., [około XXX mln ton] do 2040 r. i do 450 mln ton do 2050 r. Przewiduje się również, że sektor energetyczny będzie w stanie wychwycić ponad 100 mln ton kopalnego i biogenicznego CO2 w 2050 r., zapewniając neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla lub ujemną pod względem emisji dwutlenku węgla moc dyspozycyjną i przyczyniając się do stabilności sieci elektroenergetycznej. Do tego samego czasu większość pozostałych emisji z przemysłu UE będzie musiała być wychwytywana i składowana - w szczególności z sektora cementowego i chemicznego. Ponadto od 100 do 200 milionów ton CO2 będzie musiało być wychwytywane bezpośrednio z atmosfery”.

Fragmenty oznaczone nawiasami kwadratowymi podlegają jeszcze wewnętrznej analizie w Komisji Europejskiej. Ich ostateczna wartość zostanie opublikowana wraz z pojawieniem się oficjalnej wersji dokumentu 6 lutego br. Już dziś jednak można zauważyć, że organ wykonawczy UE zakłada, że technologie CCS/CCSU będą musiały być funkcjonalne do 2030 r.

W dalszej części Komisja wskazuje również, że: „Przemysłowe zarządzanie emisjami dwutlenku węgla w UE w następnych dziesięcioleciach będzie opierać się na trzech ścieżkach, a mianowicie wychwytywaniu dwutlenku węgla w celu składowania (CCS), usuwaniu dwutlenku węgla i wychwytywaniu dwutlenku węgla w celu utylizacji (CCU), a konkretnie na:

1.    Wychwytywaniu CO2 w celu składowania – gdzie emisje pochodzenia kopalnego, biogenicznego lub atmosferycznego będą wychwytywane i transportowane w celu trwałego składowania.
2.    Usuwaniu CO2 z atmosfery – gdzie trwałe składowanie obejmujące biogeniczny lub atmosferyczny CO2 spowoduje kompletne usunięcie tego gazu z atmosfery.
3.    Wychwytywaniu CO2 do utylizacji – gdzie przemysł będzie wykorzystywał wychwycony CO2 do zastąpienia węgla w produktach syntetycznych lub paliwach”.

Ścieżka:

Konsultacje publiczne komunikatu prowadzone były przez Dyrekcję Generalną ds. Energii (DG ENER) oraz Dyrekcję Generalną ds. Klimatu (DG CLIMA). W DG ENER dokumentem zajmował się Departament ds. Zielonej Transformacji i Integracji Systemów Energetycznych (ENER.C) oraz Wydział ds. Dekarbonizacji oraz Zrównoważonych Źródeł Energii (C.2), a w DG CLIMA – Departament ds. Innowacji na rzecz niskoemisyjnej i odpornej gospodarki (CLIMA.C) wraz z Wydziałami ds. Technologii Zrównoważonych (C.2 oraz C.3).

Dla przypomnienia – dokument stanowi inicjatywę strategiczną (forma komunikatu). Konsultacje publiczne (kwestionariusz) zostały uruchomione dnia 8 czerwca 2023 r. i zakończyły się 31 sierpnia. O sprawie pisaliśmy już na początku czerwca ubiegłego roku.

Co z tego wynika?

Celem nadrzędnym strategii jest: „połączenie różnych aspektów polityki w celu stworzenia środowiska umożliwiającego rozwój i zwiększenie skali przemysłowych metod zarządzania emisjami CO2 jako podstawowych do osiągnięcia neutralności klimatycznej, przy jednoczesnym ustanowieniu odpowiednich zabezpieczeń w celu zapewnienia ich korzyści dla środowiska”.

Strategia obejmuje zestaw zadań podzielonych na odpowiednie obszary. Obejmować będą one m.in.:

1.    Wdrażanie infrastruktury transportowej dla jednolitego rynku CO2:
•    Rozpoczęcie prac przygotowawczych w związku z możliwym przyszłym pakietem regulacyjnym dotyczącym transportu CO2. Rozważone zostaną kwestie obejmujące strukturę rynku i kosztów, integrację transgraniczną i planowanie, harmonizację techniczną i zachęty inwestycyjne dla nowej infrastruktury, dostęp stron trzecich, określenie właściwych organów regulacyjnych i regulacji taryfowe dla aktywów transportowych, a w tym modeli własności.
•    Zaproponowanie ogólnounijnego mechanizmu planowania infrastruktury transportu CO2 we współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami (m.in. w ramach Forum CCUS).
•    Opracowanie zasad rozliczania emisji w kontekście EU ETS w celu umożliwienia transportu CO2 za pomocą dowolnych środków.
•    Współpracę z CEN i CENELEC w celu wydania mandatu normalizacyjnego, aby ustanowić minimalne normy dla strumieni CO2 w infrastrukturze transportowej i magazynowej do wykorzystania w kodeksie sieciowym.

2.    Wychwytywanie i magazynowanie emisji CO2 zamiast uwalniania go do atmosfery:
•    Wspieranie państw członkowskich we wdrażaniu „Net-Zero Strategic Projects” rzecz zarządzania emisjami dwutlenku węgla w przemyśle, w tym w odniesieniu do ryzyka odpowiedzialności operatorów w ramach łańcucha wartości dla operatorów.
•    Opracowanie, wraz z państwami członkowskimi, specjalnej dobrowolnej platformy oceny i agregacji popytu na usługi transportu lub składowania CO2, w celu dopasowania dostawców CO2 z operatorami składowania oraz ustanowienie przejrzystości zawierania umów i zamówień przejrzystość.
•    Opracowanie, we współpracy ze służbami geologicznymi EEA, atlasu inwestycyjnego potencjalnych składowisk CO2 w oparciu o wspólny format poziomu gotowości do składowania.
•    Opracowanie, we współpracy z państwami członkowskimi, szczegółowych wytycznych dotyczących procesów wydawania pozwoleń dla „Net-Zero Strategic Projects” składowania CO2 na mocy dyrektywy 2009/31/WE.
•    Rozważnie (we współpracy z państwami członkowskimi) opracowanie wytycznych dotyczących „przypadkowych substancji towarzyszących ze źródła, procesu wychwytywania lub zatłaczania", które mogą być akceptowane przez operatorów składowania.

3.    Usuwanie CO2 z atmosfery:
•    Ocena ustanowienia ogólnych celów w zakresie pochłaniania dwutlenku węgla zgodnie z ambicjami klimatycznymi na rok z ambicjami klimatycznymi na 2040 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. i ujemnych emisji w późniejszym okresie.
•    Opracowanie wariantów polityki i mechanizmów wsparcia dla przemysłowego pochłaniania dwutlenku węgla, w tym czy i jak uwzględniać je w systemie EU ETS.
•    Wspieranie unijnych badań, innowacji i projektów pilotażowych w zakresie nowatorskich technologii przemysłowych za pomocą środków przewidzianych w ramach programu "Horyzont Europa" i Funduszu Innowacji.

4.    Wykorzystanie wychwyconego CO2 jako zasobu zastępującego paliwa kopalne w produkcji przemysłowej:
•    Rozważenie możliwości większego wykorzystania „zrównoważonego węgla” jako zasobu w sektorach przemysłowych.
•    Ustanowienie spójnych ram rozliczania wszystkich działań związanych z zarządzaniem emisjami dwutlenku węgla w przemyśle które dokładnie odzwierciedlają korzyści klimatyczne wzdłuż ich łańcuchów wartości.

5.    Inwestowanie i finansowanie czystej transformacji węglowej:
•    Opracowanie i uruchomienie wspólnie z państwami członkowskimi transgranicznej infrastruktury transportu CO2 w ramach finansowania CEF dla IPCEI i PCI/PMI. Jak najszybsze rozpoczęcie procesu, a w tym wykorzystanie istniejącego Forum CCUS w celu zapewnienia dobrej koordynacji, ustalenia harmonogramu, monitorowania postępów i utrzymania tempa projektu.
•    Ocena, czy niektóre instalacje wychwytywania CO2, takie jak te wykorzystywane w produkcji cementu lub wapna, są wystarczająco dojrzałe, aby można było przejść od wsparcia dotacyjnego opartego na projektach do rynkowego mechanizmu finansowania, takiego jak konkurencyjne aukcje ofertowe jako usługa w ramach EU ETS.

Powyższe założenia strategii bazują wyłącznie na wersji nieoficjalnej dokumentu, który wyciekł z Komisji Europejskiej. Jego treść może ulec zmianie – ostateczna wersja dokumentu zostanie zaprezentowana na początku lutego.

Zobacz także: Polski projekt przykładem udanej zielonej transformacji przemysłu podczas ważnego wydarzenia w Londynie