„Czysty Ład Przemysłowy” z gwarancją bezpieczeństwa energetycznego. Czy przedsiębiorcy mogą spać spokojnie?

Ponad 2,5 roku od czasu kryzysu energetycznego na poziomie Unii Europejskiej, Komisja zabiera się za przegląd legislacji związanej z bezpieczeństwem dostaw gazu oraz zagrożeniami dla sektora energetycznego. Działania organu wykonawczego są elementem strategicznym nowej inicjatywy politycznej pn. „Czysty Ład Przemysłowy”.

SUBSKRYBUJ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Bezpieczeństwo przede wszystkim

W 2017 oraz 2019 roku przyjęto 2 kluczowe rozporządzenia będące swoistym narzędziem służącym zabezpieczeniu sektora energii w UE. Mowa o rozporządzeniu (UE) 2017/1938 w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu oraz rozporządzeniu (UE) 2019/941 w sprawie gotowości na wypadek zagrożeń w sektorze energii elektrycznej. To właśnie te dokumenty – jak wskazuje Komisja Europejska – stanowią: „kluczowe filary gotowości, bezpieczeństwa dostaw i odporności UE na ewentualne kryzysy energetyczne”.

Pierwszy kryzys po przyjęciu ww. rozporządzeń nadszedł stosunkowo szybko. Mowa o rosyjskiej agresji zbrojnej na Ukrainę w 2022 r. To właśnie wtedy, zarówno politycy, jak i technokraci, na szczeblu UE oraz poszczególnych państw członkowskich, uświadomili sobie znaczenie niezależności od dostaw surowców energetycznych ze Wschodu. Ten fakt został doskonale uwypuklony w dokumencie przewodnim do obecnej inicjatywy związanej z przeglądem i oceną adekwatności unijnej architektury bezpieczeństwa energetycznego.

„Niektóre znaczące wydarzenia sprawiły, że bezpieczeństwo energetyczne ponownie stało się priorytetem programu politycznego. Po pierwsze, kryzys energetyczny w latach 2022–2023 spowodowany niczym niesprowokowaną i nieuzasadnioną agresją wojskową Rosji wobec Ukrainy; po drugie, plan stopniowego uniezależnienia UE od importu energii z Rosji, a po trzecie, szybko zmieniająca się sytuacja geopolityczna (np. konflikty i naruszenia praw człowieka na Bliskim Wschodzie), stan klimatu (np. częściej występujące ekstremalne zdarzenia pogodowe) i gospodarki (np. konkurencja gospodarcza z innymi głównymi blokami) sprawiły, że bezpieczeństwo energetyczne ponownie znalazło się na pierwszym miejscu programu politycznego”.

Przegląd i wzmocnienie

Wskazany przez Komisję Europejską kryzys oraz wydarzenia mu towarzyszące sprawiły, że zarówno Parlament Europejski, jak i Rada dostrzegły potrzebę „głębszej rewizji rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu”. To jednak nie wszystko… Już w maju br. Rada w swoich konkluzjach „sprawie infrastruktury sieci elektroenergetycznej zwróciła się do Komisji o przeprowadzenie ukierunkowanego przeglądu legislacyjnego w celu dalszego wzmocnienia unijnej architektury dostaw energii elektrycznej w perspektywie długoterminowej”.

Działania te wpisane zostały w wytyczne polityczne nowej przewodniczącej Komisji Europejskiej, która pomimo tego, że jeszcze nie skompletowała członków swojego gabinetu już dziś nie próżnuje. Jeszcze przed przystąpieniem do przesłuchań kandydatów na komisarzy zdecydowała się na uruchomienie przeglądu, który z założenia ma być jednym z elementów pomocniczych wobec nowej inicjatywy „Czystego Ładu Przemysłowego” oraz unii gotowości.

Całość inicjatywy ma również ocenić nowe wyzwania, które wynikają z dynamicznego rozwoju rynku energii takie jak dekarbonizacja i elektryfikacja systemu energetycznego poprzez rozproszone i zdecentralizowane źródła energii, a także wykorzystanie OZE charakteryzujących się większą zmiennością. Komisja nie zapomniała również o integracji międzysektorowej i transgranicznej, które w kolejnych latach również mogą sprawiać problemy.

Przebieg procesu legislacyjnego

Proces konsultacji publicznych uruchomiony został 4 września br. Co więcej, sposób jego uruchomienia jasno pokazuje, że Komisja Europejska raczej się spieszy. Dlaczego? Ponieważ równocześnie uruchomiono zarówno prekonsultacje, jak i konsultacje właściwe (tj. kwestionariusz). Planowane zakończenie całego procesu nastąpi 26 listopada br., a dokumentu – o charakterze nie legislacyjnym, a strategicznym – należy spodziewać się już w I kwartale 2025 r.  

Za całość prac w związku z oceną adekwatności unijnej architektury bezpieczeństwa energetycznego prowadzona jest przez Dyrekcję Generalną ds. Energii (DG ENER), Departament ds. Sprawiedliwej transformacji, konsumentów, bezpieczeństwo energetycznego, efektywności energetycznej i innowacji (ENER.B) wraz z Wydziałem ds. Bezpieczeństwa Energetycznego (ENER.B.4).

Co z tego wynika?

Jak podaje organ wykonawczy UE: „Celem oceny adekwatności jest w szczególności ocena skuteczności, wydajności, spójności, adekwatności i unijnej wartości dodanej wyżej wymienionych rozporządzeń. W szczególności ocena adekwatności umożliwi Komisji ocenę funkcjonowania unijnej architektury bezpieczeństwa energetycznego podczas kryzysu energetycznego oraz wsparcie przejścia na czystą energię, a także określenie ewentualnych niedociągnięć oraz synergii i wzrostu wydajności w obrębie ram legislacyjnych. Mogłoby to być korzystne w kontekście realizowanej integracji sektorów, a także zmniejszyć obciążenie administracyjne. W ocenie przeanalizowana zostanie również współpraca z sąsiadami, w szczególności z umawiającymi się stronami Wspólnoty Energetycznej”.

To jednak nie wszystko. Obecnie działania Komisji Europejskiej, a także podsumowujący dokument z oceną (który dopiero powstanie) ma być również oparty na „zbliżającej się aktualizacji ogólnounijnej symulacji bezpieczeństwa dostaw gazu, która ma zostać przeprowadzona przez ENTSOG do końca 2024 r.”.