Alert europejski: ruszają konsultacje ws. technologii wychwytywania i magazynowania CO2
8 czerwca br. Komisja Europejska uruchomiła konsultacje publiczne „Strategii przemysłowego zarządzania emisjami dwutlenku węgla”. Dokument będzie pełnił funkcję swoistego drogowskazu dla producentów technologii, a także przedstawicieli sektorów przemysłowych, w których dekarbonizacja jest szczególnie trudna. Określi on zakres działań regulacyjnych koniecznych do realizacji w celu przyspieszenia rozwoju infrastruktury CCS/CCU.
Obszar legislacyjny
Jak wskazuje Komisja Europejska: „Chociaż wzrosła dynamika wdrażania przemysłowego zarządzania emisjami CO2, w UE brakuje nadal specjalnego otoczenia regulacyjnego dla infrastruktury transportu i składowania CO2. To z kolei utrudnia planowanie inwestycji podmiotom emitującym i wykorzystującym CO2, jak również firmom zajmującym się jego usuwaniem.
Obecnie nie ma na przykład przepisów gwarantujących otwarty dostęp do infrastruktury transportowej i składowisk. Brak jest również minimalnych norm jakościowych CO2 warunkujących dostęp do infrastruktury. Co więcej, planowanie infrastruktury nie jest koordynowane ani planowane na szczeblu UE. Wszystko to grozi rozdrobnieniem rynku i powstaniem sytuacji, w której przepisy krajowe utrwalą nieefektywne inwestycje i rozwiązania, uniemożliwiając tworzenie jednolitego rynku […].
Do tej pory, na terenie EOG zatłoczono jedynie niespełna 2 mln ton CO2 rocznie. Tymczasem same projekty wychwytywania CO2, które zostały już wybrane do wsparcia z funduszu innowacyjnego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, będą wymagać pojemości składowania rzędu 4,6 mln rocznie do 2029 r.”.
W tym celu, na poziomie UE, tworzona jest obecnie „Strategia przemysłowego zarządzania emisjami dwutlenku węgla”, której celem nadrzędnym jest „stworzenie rynku łańcuchów wartości CCS, CCU i usuwania dwutlenku węgla obejmujący europejskich dostawców technologii”. Rynek ten pozwoli na rozwiązanie problemu wolnego tempa rozwoju infrastruktury przez podmioty, które mierzą się obecnie z wysokimi kosztami rozpoznania, przygotowania i oceny planowanych projektów inwestycyjnych.
Źródło: Komisja Europejska
Tworzony obecnie dokument jest pochodną opublikowanego w grudniu 2021 r. Komunikatu Komisji ws. zrównoważonego obiegu węgla COM(2021) 800 final, który określił 3 kluczowe działania:
1) Drastyczne ograniczenie zależności od węgla – np. poprzez zwiększenie efektywności budynków, środków transportu i przemysłu, zmniejszenie zużycie surowca pierwotnego i przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, jak również zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
2) Odzyskiwanie węgla (w tym przypadku CO2) ze strumieni odpadów, ze zrównoważonych źródeł biomasy lub bezpośrednio z atmosfery, aby wykorzystywać go zamiast węgla kopalnego w sektorach gospodarki, które nieuchronnie pozostaną zależne od węgla – gospodarka o obiegu zamkniętym i sektory zrównoważonej biogospodarki mogą pomóc w osiąganiu tego celu, a w ich ramach należy propagować rozwiązania technologiczne w zakresie wychwytywania i utylizacji dwutlenku węgla (CCU) oraz produkcję zrównoważonych paliw syntetycznych lub innych niekopalnych produktów węglowych.
3) Propagowanie rozwiązań w zakresie usuwania CO2 pozwalających na wychwytywanie CO2 z atmosfery i składowanie go przez długi czas – w ekosystemach przy zastosowaniu rozwiązań z zakresu ochrony przyrody i uprawy sprzyjającej pochłanianiu CO2 przez glebę albo przy zastosowaniu innych form przechowywania w drodze rozwiązań przemysłowych.
Co istotne, obecna inicjatywa jest spójna z „Aktem w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie”, który przewiduje „uproszczenie otoczenia regulacyjnego inwestycji w CCS i wyznacza roczny cel dla działających miejsc trwałego składowania CO2, tj. osiągnięcie do 2030 r. operacyjnej mocy zatłaczania CO2 na poziomie 50 mln ton rocznie”.
Ścieżka legislacyjna
Dokument stanowi inicjatywę strategiczną (forma komunikatu). Konsultacje publiczne (kwestionariusz) zostały uruchomione dnia 8 czerwca i zakończą się 31 sierpnia br. Po zakończeniu konsultacji nastąpi wewnętrzny etap analiz uwag i stanowisk przesłanych przez zainteresowane strony.
Jednostkami odpowiedzialnymi za prowadzenie prac nad w/w Strategią jest Dyrekcja Generalna ds. Energii (DG ENER) Dyrekcja Generalna ds. Klimatu (DG CLIMA). W DG ENER dokumentem zajmuje się Departament ds. Zielonej Transformacji i Integracji Systemów Energetycznych (ENER.C) oraz Wydział ds. Dekarbonizacji oraz Zrównoważonych Źródeł Energii (C.2), a w DG CLIMA – Departament ds. Innowacji na rzecz niskoemisyjnej i odpornej gospodarki (CLIMA.C) wraz z Wydziałami ds. Technologii Zrównoważonych (C.2 oraz C.3).
Docelowe przyjęcie dokumentu planowane jest na IV kwartał br.
Co z tego wynika?
„Strategia przemysłowego zarządzania emisjami dwutlenku węgla” określi rolę, jaką technologie CCS/CCU miałyby odegrać w procesie dekarbonizacji gospodarki UE w perspektywie zarówno 2030, jak i 2040 oraz 2050 r. Przedstawi również zakres środków niezbędnych do optymalizacji w/w technologii, w tym w zakresie wdrażania infrastruktury transportu i składowania CO2.
To jednak nie wszystko. Celem nadrzędnym dokumentu jest stworzenie do 2030 r. rynku przemysłowego zarządzania emisji CO2, po to, aby wesprzeć sektory, które obecnie mierzą się z problemami w zakresie redukcji emisji i osiągnięcia neutralności klimatycznej. W inicjatywie określony został także szereg celów pobocznych, które obecnie są rozważane. Wśród nich wymienić można:
- „Wyznaczenie celów w zakresie infrastruktury składowania na lata 2040 i 2050, aby zmniejszyć ryzyko i lepiej ukierunkować inwestycje na nowo powstałym rynku rozwiązań w dziedzinie przemysłowego zarządzania emisjami CO2.
- Określenie potrzeb regulacyjnych dla tworzonej infrastruktury transportu i składowania CO2, w tym dot. dostępu osób trzecich (zasada TPA?), norm jakościowych CO2, nadzoru regulacyjnego i długofalowego planowania infrastruktury.
- Zbadanie roli przemysłowego usuwania CO2 w polityce klimatycznej UE.
- Zbadanie możliwości skoordynowanego finansowania przez UE państwa członkowskie projektów dot. przemysłowego zarządzania emisjami, które pobudzają prywatne inwestycje w dekarbonizację.
- Wyznaczenie etapów rozwoju rynku.
- Zbadanie innych potencjalnych środków, które mogłyby ułatwić wdrażanie przemysłowego zarządzania emisjami w UE”.
Podsumowując – inicjatywa docelowo określi luki regulacyjne, które w dalszych pracach Komisji Europejskiej będą konsekwentnie „łatane” poprzez dedykowane projekty legislacyjne.
Opracował Michał Partyka: ekspert w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej oraz doradca strategiczny sektora energetycznego, ciepłowniczego oraz przemysłowego. Absolwent trzech kierunków studiów związanych z: bezpieczeństwem narodowym, zarządzaniem strategicznym oraz energetyką (SGH). Obecnie uczestnik studiów MBA na INE PAN.
