Alert europejski: Doliny wodorowe sposobem na neutralność klimatyczną?

19 lipca br. Komisja Europejska uruchomiła konsultacje publiczne planu działania w zakresie zwiększania potencjału energetycznego UE dzięki dolinom wodorowym. To jeden z elementów, który wynika z opublikowanej w 2020 r. Strategii w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu.

Obszar legislacyjny

W lipcu 2020 r. oficjalnie przyjęta została Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu. Jak wskazywała Komisja Europejska w w/w dokumencie:

„Wodór jest znów przedmiotem szybko rosnącego zainteresowania w Europie i na całym świecie. Wodór może być wykorzystywany jako surowiec, paliwo lub jako nośnik i magazyn energii. Ma on również wiele potencjalnych zastosowań w sektorach przemysłu, transportu, energii i budownictwa. Co najważniejsze, podczas jego stosowania nie powstają emisje CO2, a zanieczyszczenie powietrza jest minimalne. Oferuje on zatem rozwiązanie na potrzeby dekarbonizacji procesów przemysłowych i tych sektorów gospodarki, w których ograniczenie emisji dwutlenku węgla jest tak samo pilne, jak trudne do osiągniecia. Z tego względu wodór ma zasadnicze znaczenie dla realizacji zobowiązania UE, aby do 2050 r. osiągnąć neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla oraz dla globalnych wysiłków podejmowanych na rzecz wdrażania porozumienia klimatycznego z Paryża, przy jednoczesnym dążeniu do osiągniecia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń”. 

Dodatkowo, wodór został uznany za „kluczowy czynnik umożliwiający przyspieszenie stopniowego wycofywania paliw kopalnych i zapewnienie dobrobytu gospodarczego i społecznego ludności. W planie REPowerEU zostało to podkreślone ambitnymi celami polegającymi na podwojeniu poprzedniego unijnego celu dotyczącego wodoru odnawialnego do 10 mln ton rocznej produkcji wewnętrznej oraz dodatkowych 10 mln ton rocznego importu do 2030 r. Doliny wodorowe (H2V) mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tych celów poprzez połączenie w określonym miejscu wielu etapów łańcucha wartości wodoru, od produkcji, magazynowania i dystrybucji do różnych użytkowników, takich jak sektor transportu, przemysł i użytkownicy końcowi energii”.

To właśnie z tego względu Komisja Europejska w połowie lipca br. uruchomiła proces konsultacji publicznych dokumentu roboczego (tj. inicjatywy nie legislacyjnej), którego efektem będą strategiczne priorytety i kroki niezbędne do osiągnięcia celu zawartego w planie REPowerEU, jakim jest podwojenie liczby dolin wodorowych w UE do 2025 r. Docelowo, dokument ma na celu promocję inwestycji w badania naukowe i innowacje oraz zwiększenie poziomu współpracy pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym.

Ścieżka legislacyjna

Konsultacje publiczne w przypadku tej inicjatywy nie będą prowadzone analogicznie do inicjatyw legislacyjnych. 19 lipca br. uruchomione zostały wstępne konsultacje, których celem było zebranie kierunkowych uwag od zainteresowanych stron. Konsultacje te zakończyły się 5 września. Następnie na ich podstawie zostanie przygotowany właściwy plan działań, którego prezentacja planowana jest na IV kwartał br.

Za koordynację oraz opracowywanie właściwego dokumentu odpowiedzialna jest Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji (DG RTD), wraz z Departamentem ds. Czystej Planety (RTD.C), oraz Wydziałem ds. Przejścia na czystą energię (C.1).

Co z tego wynika?

Punktem wyjścia do przygotowania przez Komisję Europejską planu działania na rzecz podwojenia liczby dolin wodorowych jest diagnoza, wskazująca m.in. na następujące przeszkody:

• „brak produkcji wodoru w UE;

• niewystarczające upowszechnienie innowacyjnych technologii czystego wodoru,

• dostęp do finansowania na potrzeby badań, innowacji i komercjalizacji,

• niedookreślone ramy regulacyjne,

• długie procedury wydawania pozwoleń,

• brak norm i kodeksów,

• brak wzajemnych połączeń między dolinami wodorowymi,

• dostęp do najlepszych praktyk międzynarodowych i najnowocześniejszych technologii, oraz

• niewystarczający rozwój światowej gospodarki w zakresie czystego wodoru”.

Aby zaadresować wskazane wyżej bariery Komisja w swoim planie zamierza określić środki oparte na 5 fundamentalnych obszarach:

1. „Badania i innowacje:

Poprzez rozwój innowacyjnych technologii wodorowych potrzebnych do zwiększenia skali; stymulowanie wykorzystania wyników badań w demonstracjach dolin wodorowych w celu uzyskania efektywności kosztowej i wzmocnienia środków na rzecz bezpieczeństwa i środowiska, a także opracowanie wspólnego programu badań naukowych i innowacji z państwami członkowskimi na rzecz połączenia dolin wodorowych w UE.

2. Ramy regulacyjne:

Poprzez rozszerzenie obserwatorium czystego wodoru w celu stworzenia bazy wiedzy na temat dolin wodorowych poprzez uwzględnienie najlepszych praktyk w zakresie pozyskiwania finansowania krajowego/regionalnego oraz aktualnych warunków regulacyjnych i wydawania pozwoleń.

3. Stymulowanie współpracy i synergii oraz pozyskiwanie finansowania:

Poprzez rozwijanie powiązań z inicjatywą dotyczącą regionalnych dolin innowacji; wezwanie władz regionalnych do podjęcia działań, na przykład poprzez opracowanie protokołów ustaleń; zapewnienie wytycznych dotyczących dostępu do unijnych i krajowych/regionalnych programów wdrożeniowych i inwestycyjnych; a także przyznanie pieczęci doskonałości w celu wsparcia krajowego finansowania dolin wodorowych.

4. Kształcenie, szkolenie oraz umiejętności:

Poprzez wspieranie uruchomienia akademii wodoru i powiązanie jej z innymi inicjatywami, takimi jak projekt GreenSkillsforH2 w ramach programu Erasmus+ oraz z Europejskim Funduszem Społecznym Plus.

5. Rozwój dolin wodorowych na całym świecie:

Poprzez ustanowienie programu wymiany wodoru w celu wsparcia globalnego rozwoju dolin wodorowych; wspieranie tworzenia dolin wodorowych na Ukrainie, a także przewodzenie globalnemu rozwojowi dolin wodorowych poprzez wzmocnienie współpracy w ramach misji w zakresie czystego wodoru będącej częścią inicjatywy „Mission Innovation”.