Jak sobie dobrze radzić z ryzykiem w inwestowaniu, biznesie, życiu? Przedstawiamy listę książek, które mogą w tym pomóc.
Ryzyko jest nieodłączną częścią inwestowania, działalności biznesowej, ale też codziennego życia (o czym zapominamy). Tegoroczna pandemia przypomina, że ryzyko może przybrać różne formy i trzeba uwzględniać jego najróżniejsze odsłony. Warto o tym pamiętać i z jednej strony oswajać się z tym, a z drugiej podejmować próby zarządzania ryzykiem.
Postanowiliśmy przedstawić listę 10 najlepszych książek o ryzyku i zarządzaniu nim. Niektóre traktują wprost o inwestowaniu, inne ogólnie opisują czym jest ryzyko i jak się z nim obchodzić. Niektóre są przetłumaczone na j. polski, inne nie (ale mamy nadzieję, że to się zmieni).
„Przeciw bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka”, Peter L. Bernstein
Zaznajamianie się z ryzykiem warto zacząć od tej książki, która od kilku lat jest dostępna w języku polskim. Jest to w ogóle jedna z najważniejszych książek, jakie może przeczytać inwestor. Lektura obowiązkowa. Fantastycznie napisana historia statystyki, inwestowania i zarządzania ryzykiem. Udowadnia ona, że ryzyko jest nieodłącznym elementem każdego działania. Maksimum treści, maksimum przyjemności. Jej autor był historykiem i ekonomistą, zarządzał miliardami dolarów w rodzinnej firmie wealth management Bernstein-Macaulay.
„When Genius Failed: The Rise and Collapse of Long-Term Capital Management”, Roger Lowenstein
Oto jedna z najlepszych książek o ryzyku w inwestowaniu. Nie ma chyba lepszej ilustracji do tego, jak ważne jest zarządzanie ryzykiem, niż historia funduszu Long-Term Capital Management. Był to wehikuł założony przez noblistów Roberta Mertona i Myrona Scholesa (do spółki z legendą rynku obligacji Johnem Meriwetherem) specjalizujących się w tematyce ryzyka. Wierzyli oni, że znając historię, trendy i obserwując na bieżąco zmienność rynkową są w stanie doskonale kontrolować ryzyko. Zaczęli więc inwestować agresywnie, z lewarem, a wywrócili się na kryzysie rosyjskim.
„Najważniejsza rzecz”, Howard Marks
Inwestowanie to przede wszystkim zarządzanie ryzykiem – uczy na kartach tej książki znany inwestor, miliarder Howard Marks. Porównuje on inwestowanie do tenisa amatorskiego. Wśród amatorów biegających po korcie wygrywa ten, kto popełnia mniej błędów. Postępowanie defensywne jest więc kluczem do sukcesu. Podobnie jest w inwestowaniu: o wiele ważniejsze jest unikanie dużych strat, niż polowanie na „złote strzały”, czyli niezwykle udane inwestycje. Inwestorzy powinni według Marksa budować portfele defensywne, które pozwalają podążać za rynkiem w dobrych czasach i bić go w złych czasach.
Zobacz także: „Najważniejsza rzecz” w inwestowaniu – recenzja książki Howarda Marksa
„Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem”, Nassim N. Taleb
Kolejne trzy pozycje przez nas polecane to trylogia Nassima Taleba o ryzyku i zarządzaniu nim. Chyba każdy o niej słyszał, ale zapewne niewielu ją przeczytało, a warto (choć nie jest to łatwe i przyjemne). W „Czarnym łabędziu” pochodzący z Libanu naukowiec i trader wskazuje na wagę niespodziewanych wydarzeń, które spadają wszystkim na głowy nagle, a mają wielki wpływ na życie. Dziś już wiemy, że pandemia koronawirusa była kolejnym takim zdarzeniem, po wybuchu I wojny światowej, dojściu Hitlera do władzy, zamachu z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku. (Choć sam Taleb nie określa pandemii czarnym łabędziem, gdyż według niego to było wydarzenie spodziewane, po prostu moment jego wystąpienia był nieznany.)
„Antykruchość. Jak żyć w świecie, którego nie rozumiemy”, Nassim N. Taleb
Chyba najważniejsza i najbardziej przydatna w praktyce książka Taleba. Autor pokazuje w niej jak żyć w świecie pełnym „czarnych łabędzi”. „Niektórym rzeczom służą wstrząsy; rozwijają się i rozkwitają pod wpływem zmienności, przypadkowości, nieładu i stresu; przygody, ryzyko i niepewność to ich żywioł” – wskazuje Taleb. Te rzeczy są antykruche – ja stać się im podobnym? Taleb proponuje nową perspektywę dla podejmowania decyzji, inwestowania, biznesu i życia prywatnego.
„Zwiedzeni przez przypadek. Tajemnicza rola losowości w życiu i w rynkowej grze”, Nassim N. Taleb
Pierwsza książka Taleba, która jednak do Polski trafiła później, niż choćby „Czarny łabędź”. Jest to błyskotliwy esej, w którym naukowiec zastanawia się nad rolą przypadku. Losowość nie występuje tylko podczas gry w ruletkę, ale w codziennym życiu, a także na rynkach finansowych. Jak się z nią oswajać, jak się z nią mierzyć? Taleb stara się udzielać rad, tak by czytelnik nie był wodzony za nos przez losowość.
„Deep Survival: Who Lives, Who Dies, and Why”, Lawrence Gonzales
Komu udaje się ocaleć z katastrof i dlaczego? Czy stoi za tym czysty przypadek, czy coś więcej? Autor stara się w niezwykle ciekawy sposób odpowiadać na te pytania. Przygląda się ludzkiej psychologii, zachowaniom w ekstremalnych sytuacjach, wskazuje na nieprzewidywalność złożonych systemów oraz podkreśla wagę samokontroli. Z tej książki, która pozornie nie dotyczy inwestowania, inwestorzy mogą wyciągnąć wiele wniosków, które mogą im w przyszłości przetrwać giełdowe krachy. Podpowiadając w skrócie: by przetrwać, trzeba wiedzieć co robić, mieć zimną krew i być konsekwentnym.
„Risk Savvy: How to Make Good Decisions”, Gerd Gigerenzer
Jak podejmować decyzje w świecie pełnym ryzyka? Jakie reguły podejmowania decyzji mogą pomóc w podejmowaniu słusznych decyzji? Czy prostymi zasadami można osiągnąć więcej, niż przy pomocy skomplikowanych programów komputerowych? Gerd Gigerenzer przekonuje, że przede wszystkim nie można dać się przytłoczyć informacjom, tylko trzeba je właściwie selekcjonować. Zrozumienie sytuacji i ustalenie celu pomaga w podejmowaniu właściwych decyzji – przekonuje ekspert ds. zarządzania ryzykiem, dyrektor berlińskiego Max Planck Institute for Human Development. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy podejmują doniosłe w skutkach decyzje: dla rodziców, lekarzy, prawników i inwestorów.
„Ubiquity: Why Catastrophes Happen”, Mark Buchanan
Wielkie złożone systemy – takie jak korki drogowe, giełdy papierów wartościowych, trzęsienia ziemi – znajdują się w trakcie ciągłego przejścia od stanu porządku do nieporządku. Nie jest możliwe przewidywanie kiedy wejdą w stan totalnego chaosu, a to się zdarza. Można jednak przygotować się na mniejsze, bo bardziej regularne zmiany zachodzące w tych systemach. W końcu każdy giełdowy inwestor wie, że rzadko kiedy cena akcji podczas jednej sesji spada o 25%, ale takich sesji, podczas których zniżkuje o 2,5% jest sporo i zdarzają się one dość często. W tej książce inwestorzy znajdą kilka cennych porad jak mogą się przygotować na zmienność oraz na chaos. Fajne dzieło pióra znanego amerykańskiego dziennikarza zajmującego się światem nauki.
„Into Thin Air: A Personal Account of Mount Everest Disaster”, Jon Krakauer
Jeśli jeszcze komuś mało, to może sięgnąć po książkę opisującą największą porażkę wśród wypraw na Mount Everest, która miała miejsce w maju 1996 roku i kosztowała życie 5 osób. Krakauer – który brał udział w tejże wyprawie - przygląda się tej historii od naukowej strony, analizując cały szereg zdarzeń, które doprowadziły do prawdziwej katastrofy. Jakie wnioski może z tej książki wyciągnąć dla siebie inwestor? Takie, że ryzyko jest obecne wszędzie: nie tylko podczas wchodzenia na szczyt, ale też w trakcie przebywania pod nim. Ryzyko jest obecne w inwestowaniu nie tylko po zakupie akcji, ale nawet wtedy, gdy gotówka leży na koncie…
Autor inspirował się zestawieniem z bloga Musing Zebra.
