Czy można sprzedać zawieszone akcje i rozliczyć je w PIT-38?

Zawieszone akcje można sprzedać na podstawie umowy cywilnoprawnej poza giełdą. Samo zawieszenie akcji, albo upadłość spółki, nie powoduje powstania straty, którą można rozliczyć w PIT-38.

Co prawda do końca roku jeszcze daleko, ale niektórzy inwestorzy – jak widać po aktywności na forach internetowych – już martwią się o rozliczenie PIT-38. Często zadawane pytania dotyczą rozliczania niezrealizowanych strat z akcji, którymi obrót został zawieszony.

Straty na zawieszonych akcjach nie można rozliczać w PIT-38

Jednym z walorów, który onegdaj był popularny wśród inwestorów indywidualnych, a którym obrót jest zawieszony (od 17 kwietnia 2018 roku) jest GetBack. W wolnym obrocie było 39% akcji windykatora. W momencie zawieszenia wyceniany był na 375 mln zł. To oznacza, że na kontach maklerskich inwestorzy indywidualni mają „zamrożone” około 146 mln zł. Oczywiście, wszyscy są na stracie, bo od października 2017 roku walor potaniał z poziomu 27,5 zł do 3,75 zł. „Co mogę zrobić z akcjami GetBack, które kiszą się w moim portfelu. Mam na nich stratę, czy mogę ją rozliczyć w PIT-38” – tak brzmi najczęściej zadawane pytanie.

Otóż od wielu lat nic tutaj się nie zmienia i zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt. 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wydatków na nabycie lub objęcie akcji w spółce nie można uznać za koszt uzyskania przychodu do momentu uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia takich walorów. Czyli dopiero sprzedaż akcji (odpłatne zbycie, generujące jakikolwiek przychód z transakcji) pozwala na podatkowe bilansowanie tejże pozycji z innymi transakcjami. Co ciekawe, nawet upadłość emitenta nie powoduje powstania straty na rachunku maklerskim.

Czyli trzeba sprzedać akcje takiego GetBack ze stratą, aby móc wykorzystywać tę stratę przy rozliczaniu PIT-a. Strata niezrealizowana jest stratą „papierową”, nic nie znaczącą dla fiskusa. O rozliczaniu zablokowanej kwoty, wydanej na zawieszone akcje, nie może być mowy.

Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku instrumentów pochodnych (np. kontraktów terminowych). Ustawa o PIT pozwala na rozliczenie wydatków na ich nabycie także wtedy, gdy inwestor nie dokonał de facto ich odpłatnego zbycia.

Zobacz także: Jak rozliczać dochody ze sprzedaży i kopania kryptowaluty Bitcoin i innych – tłumaczy Marcelina Szwed-Ziemichód z kancelarii MSZ Tax

Zawieszone w obrocie akcje można sprzedać

Co ciekawe, zawieszone akcje można sprzedać na podstawie umowy cywilnoprawnej – wskazują eksperci z DM BOŚ. Załóżmy, że kupiliśmy akcje spółki X za 1 500 zł. Wartość tego pakietu spadła do 40 zł. Można umówić się z kimś na transakcję opiewającą na 1 zł i odsprzedać mu papiery, a następnie wyliczyć stratę (przychód z odpłatnego zbycia minus koszt nabycia) i rozliczyć ją w PIT-38 (przez kolejne 5 lat).

Jak bowiem czytamy w interpretacji podatkowej z 2007 roku, gdy inwestor dokonuje odpłatnego zbycia akcji spółki (np. poza obrotem giełdowym) to wówczas - na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – kwota uzyskana z odpłatnego zbycia tych akcji, pomniejszona o koszty ich nabycia (art. 30b ust. 2 ww. ustawy), stanowić będzie podstawę do opodatkowania podatkiem dochodowym. "Zgodnie bowiem z treścią art. 30b ust. 2 pkt 1 ww. ustawy dochodem m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14" - czytamy.

Tak więc, jeśli koszty nabycia zawieszonych akcji przekraczają przychód uzyskany z ich sprzedaży poza giełdą, to wówczas wystąpi strata. Powyższą stratę inwestor może odliczać w zeznaniu podatkowym przez kolejnych 5 lat podatkowych, pod warunkiem jednak, iż uzyskałby przychód z tego samego źródła, z którego wystąpiła strata (tj. z kapitałów pieniężnych).

Specyficzna sytuacja ma miejsce, gdy zawieszone akcje znajdują się na rachunku IKE. „Jeśli akcje są zapisane na rachunku IKE, należy najpierw je przenieść na standardowy rachunek akcyjny, gdzie zostaną zapisane z kosztem nabycia równym 0. Oznacza to, że sprzedaż takich akcji - zapisanych pierwotnie na rachunku IKE - zawsze spowoduje powstanie zysku do opodatkowania” – ostrzegają eksperci z DM BOŚ.

Taka transakcja sprzedaży akcji z rachunku maklerskiego poza giełdą pociąga za sobą koszty. Opłata za wykonanie umowy cywilnoprawnej wynosi 0,5% wartości rynkowej lub kursu transakcji (jeśli jest wyższy, niż rynkowy) przenoszonych instrumentów finansowych, ale nie mniej niż 100 PLN.

Czyli akcje GetBack - i inne zawieszone - można sprzedać poza giełdą i zrealizować stratę. Trzeba jednak znaleźć kogoś, kto kupi je za symboliczny 1 grosz.